به گزارش پایگاه خبری ربیع، بر اساس آیات صریح قرآن کریم، تمام پیامبران مأمور برقراری قسط و عدل در جامعه بوده‌اند، چنانچه می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما پیامبران خود را با حجتی روشن (برای هدایت مردم) فرستادیم و به آنان کتاب و میزان عدالت نازل کردیم تا مردم به عدل و عدالت قیام کنند.» (حدید، ۲۵) و در جایی نیز فرموده است: «وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطین»؛ مطابق عدل عمل کنید، همانا خداوند دوست می‌دارد آنها را که طالب عدالت هستند. (حجرات، ۹)
عدالت یک از ارزش‌های مهمی است که بزرگمرد تاریخ عدالت در راهش به شهادت رسیده است. این ارزش الهی که محبوب همه انسان‌هاست در همیشه تاریخ مخالفانی داشته که حتی با سردادن شعار عدالت مانع برقراری آن شده‌اند.
تحقق شعار عدالت ازجمله اهداف انقلاب اسلامی است. اهمیت این موضوع به حدی است که امام (ره) حتی در وصیت‌نامه سیاسی‌ـ‌الهی‌شان به این مهم به‌ویژه رسیدگی به وضع محرومان و مستضعفان توجه و تأکید جدی نموده‌اند.
افزون بر این، یک وجه مهم تفاوت میان الگوی توسعه مدنظر امام راحل و گفتمان انقلاب اسلامی با دیگر الگوهای توسعه، دقت و توجه الگوی توسعه مدنظر گفتمان انقلاب اسلامی به موضوع تحقق عدالت اجتماعی، کاهش فاصله میان غنی و فقیر، مبارزه با شکاف طبقاتی و… است.
با این وجود، همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بارها به آن اشاره کرده‌اند، در همه زمینه‌ها پیشرفت صورت گرفته، اما در زمینه عدالت چندان پیشرفتی صورت نگرفته و راه مانده زیاد است.
البته به نظر می‌رسد منظور معظم‌له این نیست که نظام اسلامی نظامی ناعادلانه است و تاکنون نسبت به مسئله عدالت و تحقق آن بی‌توجهی صورت گرفته است، بلکه منظور این است که از نظر دستیابی به افق‌های تحقق عدالت وضعیت مطلوب نیست؛یعنی ما از این نظر با شاخصه‌های عدالت اسلامی فاصله داریم، به‌ویژه در سال‌های اخیر که این فاصله بیشتر شده و به جمعیت فقرا افزوده شده است و سفره مرد آب رفته است!
با این وجود، پرسش این است که چالش‌های تحقق عدالت در کشور در چند دهه اخیر چه بوده است؟
اولین چالش برقراری و جاری ساختن عدالت، سنگینی و سختی این امر و عدم مطالبه عمومی مردم است. تحقق عدالت، آن‌گونه که در منابع اسلامی از آن بحث شده و در حکومت امیرالمؤمنین (ع) اجرایی شده است، بسیار دشوار است. به‌عبارتی، با وجود آثار و برکات تحقق عدالت در جامعه، به سبب دشوار بودن و دقیق بودن این امر، معمولاً کسی خود را با آن درگیر نمی‌کند.
از این رو، به نظر می‌رسد مهم‌ترین چالش در تحقق نیافتن عدالت، تبدیل نشدن آن به مطالبه عمومی است.
درواقع، در شرایطی که هر کس صرفا به تأمین منافع خود می‌اندیشد و نسبت به سرنوشت کشور و وضعیت دیگر هم‌نوعان و هم‌کیشان خود توجهی ندارد، بحث از عدالت و دغدغه تحقق آن چندان نمی‌تواند مطرح شود. به عبارتی، در این شرایط هیچ‌گاه عدالت به خواسته و مطالبه عمومی تبدیل نمی‌شود و طبیعی است که کسی به دلیل بی‌توجهی به مسئله عدالت، مورد بازخواست قرار نخواهد گرفت.
نکته دوم اینکه عدالت ملکه‌ای نفسانی است و انتظار تحقق عدالت تن‌ها در صورتی به بار خواهد نشست که این ملکه در نفس و روح کارگزاران، مدیران و حتی عموم مردم جایگاه متناسب با اهمیتش را پیدا کرده باشد.
به عبارتی، به سبب دقیق و دشوار بودن تحقق عدالت، تحقق آن به کارگزاران و مدیرانی نیاز دارد که ابتدا در درون و در ذات خود عدالت را ملکه کرده باشند. متأسفانه، این ملکه در میان مدیران و کارگزاران نظام عمومیت و شمول ندارد.
اینجاست که باید صبور بود تا زمانی نیروهای خودساخته و عدالت‌محور واقعی مسئولیت بپذیرند و معنای واقعی عدالت را نشان دهند.
مسئله سوم را باید در مدیریت کلان یافت که متأسفانه به‌ویژه در طراحی الگوهای توسعه نیز در مقاطعی به این موضوع بی‌توجهی شده است.
در الگوهای توسعه‌ای که در برهه پس از جنگ تحمیلی و در ادامه، در کشور طراحی و اجرا شده است، توجه به تحقق عدالت یا جایگاهی نداشته یا مسئله‌ای ثانویه و دست‌چندمی بوده است که همان زمان نیز رهبری متذکر بودند.
بنابراین، با وجود پیشرفت‌هایی که در حوزه‌های گوناگون صورت گرفته، به همان میزان در زمینه عدالت پیشرفت صورت نگرفته است. از مواردی که مانع عمده برقراری عدالت است سیاسی‌کاری و تقدم منافع حزبی و گروهی بر منافع کلان ملی و خدمت‌رسانی به مردم بوده که چالشی اساسی در تحقق عدالت به حساب می‌آید؛ زیرا با حاکمیت این نوع نگاه، چه بسا مدیر و کارگزاری توانمند و خدمتگزار جای خود را به مدیری نالایق و ناکارآمد داده و نه تن‌ها در پیشبرد عدالت کوششی نکرده است، بلکه حتی در انجام وظایف معمولی و عادی خود نیز توفیقی نداشته است.
و کلمه آخر اینکه اجرا و پیاده‌سازی عدالت اسلامی کاری سخت و طاقت‌فرسا است. چنانچه رهبر معظم در یکی از سخنرانی‌های خود با اشاره به موضوع «عدالت» فرمودند: «درخصوص عدالت مطالبی را بیان کردم که بدخواهان به‌گونه‌ای القا کردند که گویا جمهوری اسلامی در زمینه عدالت هیچ کاری نکرده، در حالی‌که در باب عدالت کارهای بسیار خوبی انجام گرفته اما سطح توقع نظام اسلامی درخصوص عدالت بسیار فراتر از وضع کنونی است.» البته هنوز راه نپیموده در راه اجرای عدالت بسیار زیاد است، چنانچه با وجود بحث‌های زیادی که در موضوع عدالت شده، بیان ما به ازای بیرونی برای آن یا الزامات تحققش همچنان دشوار به نظر می‌رسد، که مسئولان و اندیشمندان حوزه و دانشگاه باید بسترها و لوازم فهم و عملیاتی‌سازی آن را فراهم کرده، تا مردم طعم شیرین اجرای عدالت در نظام اسلامی را بچشند.
نزدیک‌تر شدن به عدالت نیازمند برخورد بی‌ملاحظه با مفاسد اقتصادی و برگرداندن مال‌های به یغما رفته به کیسه بیت‌المال و بستن روزنه‌های فساد است که امروز ضرورتی انکارناپذیر است.