به گزارش پایگاه خبری ربیع، انجمنهای علمی با چه هدفی شکل میگیرند؟ چه کسانی در آنها عضویت دارند و قرار است چه مواجهه متفاوتتری غیر از آنچه در خود نهاد دانشگاه وجود دارد با علم بما هو علم صورت بگیرد؟ تاریخچه شکلگیری انجمنهای علمی در ایران نشان میدهد در بیشتر موارد و بهخصوص در حوزه علوم انسانی (و حتی پزشکی و مهندسی) غلبه با مسائل فرامتنی و خارج از حوزه علم بوده است و همیشه سیاست چه در وجه سلبی و چه ایجابی بر آن سایه افکنده است؛ انجمنهای علمی خود را در سطح نهاد دانشگاه تعریف کردهاند. اگر از اساتید فعال این انجمنها بپرسید، تشکل خود را حداقل در موازنه آکادمیک همسطح وزارتخانه میبینند اما وقتی از اثر اجتماعی این تشکلها میپرسید، پاسخی نمیشنوید یا اگر پاسخی وجود داشته باشد، حول این گزاره است که «مگر وظیفه اساتید دانشگاه اثر اجتماعی است؟ ما فقط تحلیل و بررسی میکنیم.» شاید هم گردن کمکاری مسئولان بیندازند که چنین و چنان!
اما امروز که نهاد قدرت و به تعریفی دقیقتر قوهمجریه کشور و صاحبان و گردانندگان تشکلهای علمی اساتید، به ارتباطی تنگاتنگ و کمنظیر در طول تاریخ جمهوری اسلامی رسیدهاند، نفس این پرسش مهم است که «حالا که هم مسئول و هم تصمیمساز و هم متفکر و هم منتقد و حتی معترض خود شما هستید، میشود بهجای حرفهای تکراری همیشگی در نقد قدرت، از شما انتظار چارهسازی داشت؟» پاسخ روشن است: نمیشود. شاهد مثال آن اتفاقی است که این روزها قرار است با عنوان همایش «امید اجتماعی در ایران» در دانشگاه علامه برگزار شود.
نگاهی کوتاه به همایشهای برگزارشده یا حمایتشده از سوی انجمن جامعهشناسی ایران و دیگر نهادهای آکادمیک انحصارطلب نشان میدهد، ماجرای دورهمیهای آکادمیک در ایران به نقطه جالبی رسیده است و بعد از گذار از رویهای تراژدیک بهصورتی کمدیک درآمده است. موضوع «امید اجتماعی در ایران» است و طبیعتا سویههای انتقادی در چنین بحثی مجال بیشتری برای تفکر درمورد آن ایجاد میکند، اما دقیقا چه اتفاقی افتاده است؟
در جمع سخنرانان حاضر در این نشست نهتنها یک مخالف و منتقد که حتی فردی با موضع خنثی پیرامون سیاستهای دولت حضور ندارد. جمع تقریبا تکراری سخنرانان حاضر در این نشست –بهسان همه نشستهای برگزارشده از سوی انجمن جامعهشناسی ایران- در همه همایشها و با هر عنوانی که میشود حداقل یک سخنرانی دارند. خود این اتفاق شاهدی بر این ادعاست که مدعیان گفتوگو تا چه اندازه به «مونولوگ» وفادارند. برنامه نشست اخیر نشان میدهد کلنی تقریبا تکراریای که با برچسبهای علمی تلاش میکردند اغراض سیاسی خود را در محاق نگه دارند، حالا صریحتر و بیمحاباتر و بیواهمه به مونولوگ در خدمت نهاد قدرت بپردازند.
با نگاهی کوتاه به نشستهایی که انجمن جامعهشناسی و دیگر تشکلهای همسوی این انجمن برگزار کردهاند، به نتایج جالب توجهی میرسیم؛ این جمع تقریبا تکراری درباره همه موضوعات فکری، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی زیستمحیطی و اقتصادی صاحبنظرند، حرفهای بیارتباط با حوزههای یادشده را با برچسبهایی غیرمعتبر به اسم علم را به خورد دانشجویان میدهند و دیکتاتوری حاکم بر دانشکدههای علوم اجتماعی اجازه سوال پیرامون این برچسبهای مثلا علمی را به دانشجویان نمیدهد؛ چراکه مصیبت «بیرفرنس نقد نکن» دامنگیرشان میشود و آخر ترمی هم در کار است.
برخی از این اساتید که با گرایشهای مختلف از چپهای افراطی تا نومحافظهکاران، امروز خواسته یا ناخواسته در خدمت دولت تکنوکرات روحانیاند، به شکلی عجیب اظهارنظر پیرامون نقد قدرت را ادامه میدهند. برخی از آنان سخنرانان نشستهای انتخاباتی روحانی بودهاند. اگرچه با همه تلاشهایی که صورت گرفته است، آزادی بهعنوان گفتمانی فعال به نفع دولت روحانی تئوریزه نشده است (و طبعا نخواهد شد) اما دیکتاتوری آکادمی جامعهشناسی در طول سالهای اخیر نشان میدهد نهتنها درمورد دولت روحانی که حتی درمورد فضای دانشگاهی و حداقل در حوزه علوم اجتماعی هم رویکردها ریاکارانه است. مواضعی که از سوی برخی از این اساتید درمورد آزادی اتخاذ میشود به هیچوجه با روحیهشان همخوانی ندارد؛ دانشجویان علوم اجتماعی در گوشهای از کتاب گیدنز یا کوئن یا نظریات ریتزر یا در میان جزوههای تکراری نام اساتید و سخنرانان حاضر در نشست «امید اجتماعی در ایران» را یادداشت کنند. بگذارند برای روزی که این اساتید خواستند پیرامون «پایان دوران مونولوگ» یا «رفتن به سمت گفت وگو» حرف بزنند. آن روز را یادشان بیاورند که چگونه در نشستی دولتی، اساتید تحت امر دولت به همراه سخنرانان ستاد انتخاباتی دولت تکنوکرات، چگونه هیچ استاد مخالف، منتقد و حتی خنثیای را در لیست سخنرانان قرار ندادند!
سرمقاله فرهیختگان/ مونولوگگویی جمع تقریبا تکراری یا لطیفهای آکادمیک
به گزارش پایگاه خبری ربیع، انجمنهای علمی با چه هدفی شکل میگیرند؟ چه کسانی در آنها عضویت دارند و قرار است چه مواجهه متفاوتتری غیر از آنچه در خود نهاد دانشگاه وجود دارد با علم بما هو علم صورت بگیرد؟ تاریخچه شکلگیری انجمنهای علمی در ایران نشان میدهد در بیشتر موارد و بهخصوص در حوزه […]