به گزارش پایگاه خبری ربیع، عرفا همواره بر صفــای روحانی دل تأکید می‌کرده‌اند و برای دل صورت و باطن و جانی در نظر می‌گرفتند؛ نزد آنان صورت دل همان «گوشت‌پاره صنوبری در طرف چپ سینه اما باطن آن مقام صفا و نورانیت و محبت است» عرفا معتقدند که خداوند به باطن امور بندگان خود می‌نگرد نه ظاهر آنها چه بسا بنده‌ای از روی تظاهر و ریا دست به انجام عملی بزند، مولانا می‌سراید: «ما درون را بنگریم و حال را/ نی برون را بنگریم و قــال را» و یا از قول خداوند می‌فرماید: «حق همی گوید: نظرمــان بر دلست/ نیست بر صورت که آن آب و گِل است» و تأکید می-کند که خداوند به قلب و نیت راستین بندگانش می‌نگرد نه به هیئت ظاهری و قیل و قــال آنان که از آب و گل ساخته شده است.
هــر کسی می‌تواند ادعا کند که من هم دلی پاک دارم اما دل حقیقی و پاک آن است که در مقام عرش قرار می‌گیرد. مولانا از مثالی ساده برای بیان ساده‌تر این مفهوم استفاده می‌کند و می‌فرماید یقیناً در گلِ تیره هم آب هست اما آبی‌ست ناپاک و شایسته نیست با آن وضو یا آب‌دست گرفت و فقط دل پیامبر (ص) و اولیای نزدیک به خدا پاک و از هفت آسمان برتر است: «تو همی گویی: مرا دل نیز هست/ دل فراز عرش باشد، نی به پَست/در گلِ تیره یقین هم آب هست/ لیک ز آن آبت نشاید آب‌دست/ آن دلی کز آسمان‌ها برتر است/ آن دل اَبدال یا پیغمبـــر است.»
عاطفه بازفتی