به گزارش پایگاه خبری ربیع، به نقل از فارس، «دست آفریده‌ها» عنوان مجموعه‌ای در شبکه دو سیما است که مجموعه‌ای متشکل از مستندهایی درباره معرفی استادکاران و رشته‌های مختلف صنایع دستی و میراث فرهنگی نقاط مختلف کشور به شمار می‌رود که توسط ۱۴ مستندساز در ساختارهای مختلف (روایی، داستانی، محض و بازسازی) ساخته شده است. این مجموعه در ۴ دهه زمانی متفاوت (۳۰، ۴۰، ۵۰، ۶۰) در هشت استان (قزوین، اردبیل، کرمانشاه، کردستان، همدان، گلستان، قم و چهارمحال و بختیاری) روایت می‌شود و هر یک از مجموعه‌ها با نامی مستقل به معرفی یکی از هنرهای سنتی کشورمان می‌پردازد. به این بهانه با تهیه‌کننده این مجموعه؛ «داود سمواتی‌یار» گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید:
**ایده مجموعه مستند «دست آفریده‌ها» چگونه شکل گرفت؟ چگونه در ذهن شما پرداخته شد و به شکلی درآمد که ما اکنون می‌بینیم؟
-ایده اصلی مجموعه فیلم‌های مستند «دست آفریده‌ها» برمی‌گردد به زمانی که من به عنوان مشاور رسانه‌ای معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی قرار بود نخستین جشنواره فیلم و عکس صنایع دستی و هنرهای سنتی را به عنوان دبیر، طراحی و راه اندازی کنم.
در آن زمان ابتدا در ٣٣ استان پیگیری کردم تا شاید فیلم های کوتاه و مستند مناسبی را با این مضامین به صورت تامینی برای جشنواره تهیه کنم که متاسفانه فقط استان اصفهان تعداد محدودی مستند در این زمینه تولید کرده بود.
در نهایت طرح جامعی با عنوان «صنایع دستی به مثابه رسانه» به معاونین صنایع دستی ٣٣ استان تهیه کرده و استان‌ها را تشویق کردم تا برای جشنواره مستندهایی را با موضوع صنایع دستی و هنرهای سنتی استان خودشان تولید کنند.
همزمان با مدیریت اسبق شبکه اول سیما در آن زمان مذاکره داشتم و با مشاوره و همفکری و نگاه ارزشمند محمدرضا جعفری جلوه؛ طرح تلویزیونی این مجموعه راآماده کردم که مجموعه ای شامل ٢٠ قسمت ٢٠ دقیقه ای در گروه مستند شبکه اول سیما تهیه شد.
حاصل تولید این مجموعه در استان‌های (اصفهان ،کاشان) و(فارس) با محوریت محتوایی هنرمندان نسل گذشته که نشان مهر اصالت (نشانی که یونسکو به هنرمندان صاحب سبک صنایع دستی می دهد) با حضور ۵ فیلمساز دکترسعید شاه حسینی وفرهاد پاکدل وخانم ها ؛رقیه توکلی ،سپیده برنجی ولیلاخلیل زاده،تولید گردید که هرقسمت بارها تکرارشده ودر آن زمان از شبکه های داخلی و برون مرزی سازمان به زبان انگلیسی نیز پخش شد.
در ادامه پیشنهاد سری دوم آن را با رویکرد خانواده مولد و معرفی استاد کاران نسل دیروز و امروز و در قالب ٣٠ فیلم ٢٠دقیقه ای به شبکه دو ارائه کردم که این مجموعه در گروه خانواده شکل گرفت.
**در فصل دوم «دست آفریده‌ها» چه استان‌ها و چه مستندسازانی حضور دارند؟
–در سری دوم این مجموعه در مذاکره با معاونت اسبق صنایع دستی دکتر نامور مطلق قرار شد تا گروه کارشناسی محتوایی در اداره کل توسعه وترویج صنایع دستی تشکیل شود و در آن شورا ،رشته‌های مورد نظر و استان‌های در نظر گرفته شده نهایی شود.
در این راستا ٨ استان و ۳۰ رشته صنایع دستی انتخاب شد. استان‌های (قزوین، همدان ،گلستان ،اردبیل ،کرمانشاه، کردستان، قم وچهار محال بختیاری) جهت تولید انتخاب شد. رویکرد سری دوم مجموعه اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید کالای ایرانی نیز بوده است که این مجموعه را با ١۴فیلم ساز از نسل دهه‌های ۳۰، ۴۰، ۵۰ و ۶۰ انتخاب کردم. همچنین چهار نفر مدیر تصویربرداری، ٨نفر صدابردار، ٩نفر عکاس و ١١نفر تدوین‌گر در این مجموعه مشغول بودند.
فیلم سازان سری دوم این مجموعه نیز کامیار فاروقی، عباس اردکانی، آرش رخشا، رضا حیدری پناه، سعید ریاحی فر، آرش یعقوبی، حمید قدرتی، فرزاد حبیب زاده، بهروز داوودی و خانم‌ها رایا نصیری، رها رضوی، سپیده برنجی، مریم محمدی و فریده شاه سوارانی بودند.
**این مجموعه حاصل مستندهایی پیرامون صنایع دستی و هنرهای سنتی نقاط مختلف کشور است؛ از نقطه نظر شما این عرصه در برنامه سازی تلویزیونی چه مقدار نیاز به توجه دارد و چگونه می توان به بهترین نحو به معرفی آن پرداخت؟
-این گونه مستندسازی در سال‌های اخیر جلوه بهتری پیدا کرده ما شاهد مجموعه‌های مستندی هستیم که در استان‌ها، شهرها و روستاها در حال تولید است اما نکته‌ای که مجموعه فیلم‌های مستند دست آفریده‌ها را متفاوت می‌کند نگاه من به عنوان تهیه کننده این مجموعه؛ صرفا برنامه‌سازی نیست. در این مجموعه بخصوص در سری دوم، بنده هرقسمت را یک فیلم دیدم یعنی برای هرقسمت جداگانه عوامل فنی و تولید دیده شده است. این نگاه در استان‌ها و روستاها، متفاوت بودن نگاه تولید را از لحاظ ساختار فیلم نمایان می‌کند. برای مثال در استان قزوین پنج فیلم با سه فیلمساز با سه ساختار متفاوت (مستند داستانی ،مستند محض ومستند بازسازی) تجربه شده است. به نظر من باید در تولید یک مجموعه مستند، نگاه برنامه سازی صرف برداشته شود و هر قسمت آن مجموعه فرصتی باشد برای سازندگان آن تا نگاه متفاوتی را تجربه کنند.
**و در این زمینه شما فکر می‌کنید که صنعت گردشگری نیز با معرفی صنایع دستی رشد پیدا می‌کند؟
-نسبت صنعت گردشگری با معرفی صنایع دستی مستقیم است و می‌توان گفت لازم و ملزوم یکدیگرند. گردشگر داخلی و خارجی با توجه به تنوع محیط زیست ایران، اقوام مختلف، ادیان متفاوت،گویش‌ها و فرهنگ فولکلور هر منطقه در ایران، آنچه را که با خود سوغات می‌برد صنایع دستی و هنرهاس سنتی آن منطقه است.
بنا بر این معرفی هرچه بیشتر استادکاران و هنرهای موجود باعث می‌شود تا گردشگر داخلی داشته‌های خود را که مبتنی بر هنر( ملی ،ایرانی و اسلامی) است بشناسد، به آن افتخار کنند و دچار هجمه فرهنگ وارداتی غرب نشود.
گردشگر خارجی نیز می‌تواند تحفه‌ای شایسته از هنر استادکاران ایران زمین که نشان هویت اسلامی و ایرانی دارد را با خود به شهر و دیارش ببرد. گردشگر داخلی و خارجی در جریان بازدید خود، با گونه‌های ارزشمندی از این هنر -صنعت مواجه خواهند شد، پس معرفی هرچه بیشتر این هنر-صنعت می‌تواند به رونق گردشگری کمک شایانی کند.
**در عرصه معرفی هنرهای ایرانی تا به حال مستندهای بسیاری ساخته شده، مجموعه «دست آفریده‌ها» چه تفاوتی چنین آثاری دارد؟
-حرف تازه ای که در این مجموعه با حضور ١۴ فیلمساز وجود دارد؛ نگاه ویژه آنها به این هنر-صنعت است. نگاهی که در ساختار فیلم ها دیده می‌شود (مستند شاعرانه ،مستند محض ،مستند داستانی ،مستند روایی ومستند بازسازی ) نگاهی است که این ١۴کارگردان در ساختار فیلم‌ها بنا به محتوای ارائه شده در قالب یک فیلمنامه دقیق ارائه می‌کنند. این مجموعه رنگین کمانی است از تجربه‌های مختلف که هر فیلمساز از قاب نگاه خود استادکاران دیروز و امروز ما را به تصویرکشیده است.
**یعنی همان جمله معروفی که می‌گوید ایران بهشت مستندسازان است؟
-بله. به نظرم جمله‌ای بسیار درست، دقیق وکامل است. ایران با داشته‌های خود در زمینه‌های، فرهنگی، علمی، اجتماعی، مذهبی، ملی، سیاسی و…دنیایی از سوژه‌های بسیار نابی است که می‌تواند دستمایه فیلمسازان مستند ما قرار گیرد. در اینجا ما با انفجاری از سوژه‌ها و موضوعاتی مواجه هستیم که از گذشته‌های بسیار دور تا امروز وجود داشته و می‌تواند دستمایه تولیدات فاخر مستند قرار گیرد.
**اما باید به این نکته هم توجه کنیم که با توجه به اینکه اولین فیلم‌های ساخته شده در دنیا و حتی ایران فیلم‌های مستند هستند، اما امروز سینما به سمت آثار داستانی رفته و مثل سابق به مستند توجه ندارد.
-فیلم مستند محدودیت‌هایی در تولید و ارائه محتوا و ساختار دارد. مستند؛ ثبت وقایع حال است و هم
در محتوا و هم در ساختار می‌تواند محدودیت‌های خود را در ارائه داشته باشد. مستندهای اجتماعی، فیلمساز را خاصه در ارائه نگاه دچار محدودیت می‌کند اما در تولید یک اثر داستانی این محدودیت ها کمتر است و فیلمساز آزادی عمل بهتری دارد.
همچنین در تولید یک اثرمستند، فیلمساز نیاز به پژوهش میدانی دقیق دارد تا موضوع خود را بهتر رصد کند اما بودجه‌ای که در اختیار تولید فیلم مستند قرار می‌گیرد، بودجه بسیار کمی است. تصور مدیران سفارش دهنده از تولید یک اثر مستند در تامین منابع مالی، تصور درستی نیست. بودجه یک فیلم داستانی که همه چیز آن تحت مدیریت فیلمساز داستانی است و با برنامه وبودجه دقیق ، تولید آن پیگیری می‌شود بسیار متفاوت از یک اثر مستند است.
در تولید یک اثرمستند زحمات بسیار کشیده می شود تا واقعیت آنچه که موجود است به تصویر کشیده شود ضمن اینکه فیلمساز هر روز با وقایع جدیدی مواجه می شود و هیچ برنامه ریزی دقیقی نمی تواند داشته باشد. در صورتی که در تولید یک فیلم داستانی همه چیز در اختیار تولید کننده این نوع از فیلمسازی است. استقبال مردم نیز بیشتر به سمت یک فیلم داستانی است چرا که فهم فیلم داستانی برای مخاطب سریعتر اتفاق می افتد ،چون قصه دارد و قصه توسط مخاطب دنبال می شود، اما فیلم مستند مخاطب محدود تری دارد.
**و اینکه به نظر می‌رسد مستند همواره مخاطبان خاص دارد.
-بله. به نظر من جایگاه فیلم مستند در بین مردم در طی این چند سال اخیر بسیار ارزنده تر شده، سازمان صدا و سیما با راه‌اندازی شبکه مستند، مخاطب این طیف از برنامه ها را از آن خود کرده است. سطح سواد بصری و اطلاعات عمومی و خاص مردم با بالاتر رفتن سطح سواد عمومی بسیار افزایش پیدا کرده، مردم علاقمند هستند تا موضوعات مورد علاقه خود را درگونه های مختلف مستند دنبال کنند. البته تولید مستندهای بسیار ارزنده ای در چرخه تولیدات سیما و مراکز فرهنگی بخش خصوصی توسط فیلمسازان مستند در دست پیگیری است و آمار وارقام نشان می‌دهد که مردم دارند با اینگونه از تولیدات در قاب مستند ارتباط بهتری برقرار می‌کنند.
ضمن اینکه جایگاه سینمای مستند ایران در سطح بین الملل بسیار خوب است. لازم است تا فیلمسازان مستند در این عرصه شکوه و عظمت ایران اسلامی امروز را به تصویر بکشند چراکه ما موضوعات بسیار زیادی برای ارائه در سطح بین الملل داریم بنابراین باید از سیاه نمایی خواسته یا ناخواسته پرهیز کنیم و به هویت ایرانی ،اسلامی خود توجه ویژه نشان دهیم. ضمن اینکه تجربه نشان داده در سطح بین الملل از مستندهای ایرانی بیشتر استقبال می شود چراکه ما فیلمسازان بزرگی دراین عرصه به دنیا معرفی کردیم.
انتهای پیام/