با وجود برخورداری از منابع عظیم گاز طبیعی، ایران با بحرانی فراگیر در حوزه انرژی مواجه شده است؛ بحرانی که ناترازی گاز، کاهش ظرفیت تولید میدان پارس جنوبی و افزایش مصرف برق خانگی، آن را به یک تهدید جدی برای اقتصاد و صنایع کشور تبدیل کرده است.
گزارشها نشان میدهد که ایران تا سال ۱۴۱۰ با کمبود بیش از یکسوم از نیاز گاز طبیعی کشور روبهرو خواهد شد. میدان گازی پارس جنوبی که حدود ۷۰ درصد گاز کشور را تأمین میکند، به نیمه دوم عمر بهرهبرداری خود رسیده و در صورت عدم سرمایهگذاری، سالانه با کاهش ۱۰ درصدی تولید مواجه خواهد شد. کارشناسان هشدار دادهاند که از سال ۱۴۰۴، هر سال یک فاز از این میدان از مدار خارج خواهد شد. در حوزه برق نیز شرایط نگرانکننده است.
به گفته منابع رسمی، در تابستان ۱۴۰۴ ناترازی شبکه برق به حدود ۲۵ تا ۲۶ هزار مگاوات خواهد رسید؛ موضوعی که میتواند قطعیهای گسترده و اختلال در تأمین برق صنایع و خانگی را در پی داشته باشد.
آمارها حاکی از آن است که مصرف برق خانگی کشور نیز طی دهه گذشته دو برابر شده و از ۵۰ هزار گیگاواتساعت به بیش از ۱۰۰ هزار گیگاواتساعت افزایش یافته است. این بحران مستقیماً بر فعالیتهای صنعتی تأثیرگذار بوده و صنایع کشور با کاهش بهرهوری و افزایش هزینههای تولید مواجه شدهاند. کارشناسان معتقدند که بدون تأمین پایدار انرژی، چشمانداز رشد اقتصادی و توسعه صنعتی کشور مطلوب نخواهد بود.
با وجود ظرفیتهای کمنظیر ایران در انرژیهای تجدیدپذیر، از جمله بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال و مناطق بادخیز، سهم این منابع از تأمین برق کشور بسیار ناچیز است. عدم سرمایهگذاری و نبود سیاستگذاری بلندمدت موجب شده ظرفیت تجدیدپذیرها به پتانسیل واقعی خود نرسد.
نتیجهگیری و راهکارها
کارشناسان حوزه انرژی پیشنهاد میکنند برای مقابله با بحران موجود، دولت باید نسبت به بهینهسازی مصرف انرژی، توسعه منابع تجدیدپذیر، جذب سرمایهگذاری خارجی و اصلاح قیمت حاملهای انرژی اقدام کند. در شرایطی که تحریمها، محدودیتهای مالی و کمبود زیرساختهای نوین انرژیبر بر کشور سایه انداخته، اتخاذ تصمیمات راهبردی، همکاری بیننهادی و مشارکت بخش خصوصی، تنها راه پیش رو برای عبور از بحران انرژی در سالهای آینده است.
اطلس محمودیان