به گزارش پایگاه خبری ربیع، یکی از ویژگی‌های فتنه و شیوه عملی فتنه گران، روی گردانی از معیارها، ارزش‌ها و اصول اسلامی و ایمانی، و روی آوردن به معیارها، ارزش‌ها و اصول غیر دینی و ایمانی است که نوعی ارتجاع و بازگشت به ارزش‌های جاهلی است. کسانی که در دام فتنه گرفتار می شوند به تدریج از آرمان ها و اصول اسلامی و دینی خود فاصله می گیرند و زمینه سلطه تفکرات و فرهنگ غیر ایمانی و اسلامی متناسب با زمانه خویش را بر جامعه دینی فراهم می آورند. همان چیزی که امروز عده ای گرفتار فرهنگ غرب گردیده و از فرهنگ دینی و ملی خود روی گردان شده‌اند؟ علی (علیه السلام) در کلامی در نهج البلاغه پس از معرفی زوایای گوناگون فتنه بنی امیه، در این باره می فرمایند:
“فتنه های بنی امیه پی در پی با چهره‌ای زشت و ترس آور و ظلمتی با تاریکی عصر جاهلیّت بر شما فرود می آید؛ نه نور هدایتی در آن پیدا و نه پرچم نجاتی در آن روزگاران به چشم می خورد.”(خطبه ۹۳\ص ۱۷۴)
نیز در نامه ای به معاویه که سردمدار این سیاست بود، می نویسد:
“ای معاویه! گروه بسیاری از مردم را به هلاکت کشاندی و با گمراهی خود فریبشان دادی و در موج سرکش دریای جهالت غرقشان کردی که تاریکی‌ها آنان را فراگرفت و در امواج شبهات غوطه ور گردیدند که از راه حق به بیراهه افتادند و به دوران جاهلیّت گذشتگانشان روی آوردند و به ویژگی‌های جاهلی خاندانشان نازیدند.”(نامه ۳۲\ص ۵۳۸)
حضرت فتنه را باعث تخریب نشانه‌های دین، بدعت گذاری در احکام آسمانی و سیطره آرمان ها، اصول و ارزش‌هایی که با قرآن در تضاد است، معرفی می نماید. در چنین فضایی به جای حاکمیت خدا و احکام الهی و انسان های صالح و خداپرست بر جامعه دینی، افرادی زمام آمور را بر عهده می گیرند که هیچ سنخیّتی با ارزش‌ها و اصول دینی ندارند و تنها در پی سلطه گری بر انسان های دیگرند و چنین چیزی با اصول حاکمیت دینی در تضاد است. معمولا فتنه گران برای ضربه به اصول و ارزش‌های اصلی و اصیل دینی، خود را به لباس دین و ایمان در می آورد تا در جامعه دینی مورد پذیرش قرار گرفته و بتواند در این جامعه با اغوای افراد، یارگیری کند. امام (علیه السلام) در چگونگی یارگیری فتنه گران می فرمایند:
“با سوگندها افراد را می فریبند و با تظاهر به ایمان آن‌ها را گمراه می کنند.”(خطبه ۱۵۱\ص ۲۷۸)
همانگونه که اشاره شد در فتنه حق و باطل در هم آمیخته می شود و به وضوح چهره باطل فتنه گری مشخص نیست. در این فضاست که فتنه گران می توانند به گمراهی انسان های بی بینش و کم بینش دست یابند و از آنان یارگیری کنند؛ از این رو بهترین موقعیت برای فتنه گران چنین موقعیتی است و آنان خود به تداوم این فضا و مشتبه بودن چهره حقیقی حق و باطل کمک می کنند. امام علی (علیه السلام) در این رابطه فرموده اند: “فتنه ها آن گاه که روی آورند با حق شباهت دارند و چون پشت کنند حقیقت چنانچه هست نشان داده می شود. فتنه ها چون می آیند شناخته نمی شوند و چون می گذرند شناخته می شوند.”(خطبه ۹۳\ ص ۱۷۴)
امام علی (علیه السلام) ویژگی مهم تمام رخدادهای فتنه آمیز را همین مشتبه بودن چهره حق و باطل در آن می داند و در تحلیل وقایع مختلفی که پس از خلافتشان روی می دهد به طور مکرر به آن اشاره می کند. حضرت در فتنه ناکثین و جنگ جمل که اوّلین فتنه ای بود که در دوران خلافتشان برپا شد، یکی از علل برپایی این فتنه را وجود شبهات در دل های فتنه انگیزان می دانند. (خطبه ۱۳۷\ص ۲۵۴)
این مسأله تا آنجا اهمیّت دارد و تا آنجا برای حکومت دینی اصیل و برپایی حق و عدالت، خطرآفرین و دردسرساز است که علی (علیه السلام) به واسطه اینکه با نگاه حکیمانه و الهی خویش فضای شبهه آمیز و فتنه ساز زمانه خویش را به وضوح می دید، ابتدا از قبول خلافت سرباز زد و به صورتی هشدارآمیز به مردم هجوم آورنده فرمود:
“مرا واگذارید و دیگری را به دست آرید، زیرا ما به استقبال حوادث و اموری می رویم که رنگارنگ و فتنه آمیز است و چهره‌های گوناگون دارد و دل ها بر این بیعت ثابت و عقل ها بر این پیمان استوار نمی ماند. چهره افق حقیقت را ابرهای تیره فساد گرفته و راه مستقیم حق ناشناخته مانده.”(خطبه ۹۲\ص ۱۷۲)
و در جای دیگر می فرمایند”اگر باطل با حق مخلوط نمی شد، حق بر طالبان حق پوشیده نمی ماند و اگر حق از باطل جدا و خالص می گشت، زبان دشمنان قطع می گردید. امّا قسمتی از حق و قسمتی از باطل را می گیرند و به هم می آمیزند؛ آنجاست که شیطان بر دوستان خود چیره می گردد و تنها آنان که مشمول لطف و رحمت پروردگارند نجات خواهند یافت.”(خطبه ۵۰\ص ۱۰۲)
در نگاه امام علی علیه السلام، دنیاطلبی و هواپرستی، شک و جهالت، ستمگری و اخلاق فاسد و بهانه تراشی از جمله مسایلی هستند که موجب ایجاد فتنه در جامعه دینی می گردند؟ این ویژگی ها در واقع ویژگی عمومی تمام فتنه هاست و آن ها را به نوعی باید از عوامل بروز و گسترش فتنه در جامعه دینی و اسلامی نیز دانست. این ویژگی ها و عوامل چنان خطر زاست که کسی مانند زبیر را که به بیان حضرت امیر (علیه السلام) در دوره ای مانند سلمان از اهل بیت شمرده می شد به شخصیتی فتنه ساز مبدل می کند. امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: “زبیر همواره از ما اهل بیت بود تا آنکه فرزند نامبارکش عبدالله پا به جوانی گذاشت.”(حکمت ۴۵۳\ ص ۷۳۶) امروز هم اگر بصیرت نباشد همانهایی که مولایمان علی علیه السلام فرمودند فتنه می کنند و انسانهای زیادی را گرفتار می کنند اما چون جامعه ما بصیرتی نافذ دارد تا به امروز چشم فتنه را کور نموده است. در چند هفته گذشته نیز قضیه فلسطین و غزه ابزاری بود که عده ای خواستند با استفاده از آن فتنه گری کنند اما حق مشهود و قابل لمس مظلومان فلسطین فتنه و فتنه گران را منزوی نمود و نتوانستند ایران را در این رابطه با مشکل مواجه کنند؟ آنهایی که گفتند حرکت حماس کار ایران است سرشان به شدت به سنگ خورد و بخوبی معلوم شد حماس و سایر گروههای فلسطینی خودشان و کاملا محرمانه تصمیم گرفته اند اما همچون گذشته ایران حمایت و کمک از هر نوع لازم و ممکن را از ملت مظلوم فلسطین داشته و خواهند داشت.
مظفر حاجیان