به گزارش پایگاه خبری ربیع، در ادامه مطلب هفته گذشته به بررسی بحث مهریه از منظر قرآن و احادیث می‌پردازیم.
جایگاه مهریه
یکی از سنن بسیار کهن در روابط خانوادگی بشری، این است که مرد هنگام ازدواج برای زن مالی را به عنوان مهر قائل می‌شده و چیزی از مال خود به زن یا پدرزن خویش می‌پرداخته است. (محمد خزائلی، احکام القرآن، ص ۴۷)
در بین بیشتر اقوام معمول بوده است که شوهر آینده پیش از ازدواج به ولی زن یا به خود زوجه آینده هدیه‌هایی می‌داده است. در کیش یهود مبلغی به عنوان «خطوبا» که همسان ریشه خطبه به کسر اول یعنی خواستگاری است، می‌دادند و مهر را به خود زن تسلیم می‌کردند. (مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، ص ۴۷)
مقدار مهریه
امام باقر فرمودند: «الصداق ما تراضا علیه قل او کثر»؛ یعنی آنچه طرفین ازدواج به آن راضی می‌شوند، کم باشد یا زیاد همان مهریه است. البته مهریه تا هر اندازه باشد، اشکالی ندارد.
سوره مبارکه نساء، آیه ۲۰:
«و ان اردتم استبدال زوج مکان و آتیتم احداهن قنطارا فلا تاخذوا منه شیئا اتاخذونه بهتانا و اثما مبینا»
«اگر خواستید زنی را رها و زنی دیگر به جای او اختیار کنید و مال بسیاری مهر او کرده‌اید، البته نباید چیزی از او بازگیرید؛ آیا به وسیله تهمت‌زدن به زن مهر او را می‌گیرند؟ و این گناهی فاش و زشتی این کار آشکار است.»
این آیه دلیل است بر آنکه زیادبودن مهریه تا هر اندازه هیچ اشکالی ندارد؛ اما دلایل دیگری نیز هست که می‌تواند به صورت وجوب یا استحباب اندازه مهریه را تحدید کند؛ مثلا اگر زیادبودن مهریه ایجاد عسر و حرج می‌کند یا اگر مانع ازدواج دختر باشد و او را به امر نامشروع بکشاند یا نوعی اسراف و تبذیر و تجملات ناروا در جامعه ایجاد کند.
نپرداختن مهریه
نپرداختن مهریه که ملک خاص زن است، در قرآن مجید ظلم و گناه آشکار خوانده شده است؛ نه‌تنها مهریه را باید ادا کرد، بلکه هر مال و ملک دیگر زن را و چون بعضی خیال می‌کردند و شاید هم خیال کنند که مهریه یک حق سرسری است که می‌توان از پرداختن آن طفره رفت، خداوند متعال در آیه کریمه هشدار داده است چنین نیست و مهریه، ملک و مال زن است و نپرداختن مهریه یا بازپس‌گرفتن آن، ظلم و گناه آشکار است.
مهریه زن نحله و عطای خداوند است که به او داده شده و مرد هیچ منتی بر او ندارد؛ مالی که خداوند به زن عطا فرموده و بر عهده مرد قرار داده است تا به او بدهد؛ مگر آنکه با رغبت و میل چیزی از آن را به مرد ببخشد. (سوره مبارکه نساء، آیه ۴)
گفتیم مهریه، عطیه الهی و مال خاص زن است و هیچ کس بی‌رضای او حق تصرف در آن را ندارد. از امام رضا(ع) درباره مردی که دختر خود را تزویج کرده است، پرسیدند: آیا می‌تواند در مهریه او تصرف کند؟ فرمودند: روا نیست. (وافی،نکاح،۱۱۰)
امام صادق(ع) فرمودند: پیغمبر اکرم(ص) فرمودند خداوند هر گناهی را در روز قیامت می‌بخشد، مگر گناه مهریه زن را اگر نداده باشند و کسی را که مزد کارگر را خورده باشد و کسی را که آزادی را فروخته باشد. (وسائل، ج ۱۴، ص ۲۶ )