به گزارش پایگاه خبری ربیع، علی خوشنویس زاده اصفهانی فرزند مرحوم استاد حسین خوشنویس زاده اصفهانی متولد ۱۳۲۷، مدرس دانشگاه، کارشناس هنر در سازمان میراث فرهنگی و دارای دکتری هنر است. استاد تحصیلات ابتدایی و مقدماتی را در دارالفنون تهران گذرانده و پس از اتمام تحصیلات آکادمیک و خدمت نظام وظیفه در تهران، سال ۴۹ به زادگاه خود اصفهان بازمی گردد. ایشان می گوید: اولین استادم پدرم بودند. سپس از محضر اساتیدی چون مرحوم استاد حاج مصورالملکی(نگارگری و نقاشی)، استاد محمد تجویدی، استاد حسین بهزاد و استاد حسن زرین خط(خوشنویسی) کسب فیض نمودم. استاد تاکنون در نمایشگاههای متعددی در داخل و خارج کشور شرکت و در این رابطه بیش از ۱۰۰ لوح تقدیر دریافت و در سال ۱۳۸۹ موفق به اخذ دکتری هنر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در سال ۱۳۹۱ موفق به اخذ تایید مهر اصالت از سازمان جهانی یونسکو گردیده اند. آثار استاد در مجموعه های شخصی و موزه های ملی موجود می باشد. استاد تاکنون بیش از۶۰ پایان نامه در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در زمینه هنر سوخت راهنمایی و مشاوره نموده اند و کتابی در زمینه هنر سوخت با عنوان «پیدایش و سیر تحول و تکامل هنر سوخت» تالیف کرده اند که امیدواریم به زودی چاپ شود.
– در مورد پیشینه خانوادگی خودتان توضیح بفرمایید و اینکه آیا این هنر در خانواده شما موروثی بوده یا به سبب علاقه شخصی به این هنر پرداخته اید؟
هنر سوخت در خانواده ما موروثی بوده است. پدر و جد اعلای من در حوزه هنر، علم و اجتهاد و بخصوص هنر سوخت اشتغال داشتند. هنر سوخت که یکی از مهمترین هنرهای اسلامی در ایران و جهان است ابتدا از دوره تیموریان در ایران شروع شده و تجلی این هنر تا پایان دوره قاجاریه تنها در مجلدات قرآنی بوده است و قرآنهای بسیار نفیس خلق و تهیه شده است. از اواخر دوره قاجاریه به بعد این هنر توسط استاد آقاتقی کلباسی و استاد میرزا عباس خان ذوالفنون اسفرجانی این هنر به صورت تابلوهای فاخر خلق شده است. این دو استاد از بنیانگذاران و سرآمدان این هنر و از بنیانگذاران هنر سوخت در حوزه تابلو سوخت هستند. تابلوهای سوخت بیش از صد سال قدمت ندارند آنچه قبل از این در زمینه هنر سوخت کار شده به صورت مجلدات قرآنی و کتابهای فاخر بوده است.
-چگونه و از چه سنی وارد این هنر شدید؟
من از سن ۱۳ سالگی سال ۱۳۳۹ این هنر را شروع کردم و بیش از نیم قرن است که در این هنر فعالیت می کنم. هنر سوخت یک هنر دهگانه در متون فرهنگی و هنری معرفی شده است که شامل طراحی، نقاشی، تذهیب، تشعیر، لایه چینی، معرق، منبت، طلاکوبی، خوشنویسی و صحافی است. در گذشته هم اکثر اساتید به صورت کارگاهی کار کرده اند اما بنده همه این هنرها را از ابتدا تا انتها خودم کار کردم.
– چرا هنر سوخت را انتخاب کردید؟ جرقه های اولیه این کار چه زمانی در ذهن شما زده شد؟
روزهای اول پدرم آمادگی و پیش نیازی که بایستی در یک هنرمند باشد تا بتواند اشراف به این کار پیدا کند را در من کشف و با سخاوت و جدیت مرا تعلیم دادند و خودم هم با سعی و تلاش کار کردم، البته نه کاری که باعث افسردگی و فرسایش روح و جسم شود. پیشرفت در این هنر مستلزم این است که علاوه بر خمیرمایه و جوهره ذاتی که از ابتدا باید در نهاد هنرمند باشد، شخص هم بایستی مجدانه کار کند. به قول مولا علی بن ابیطالب (ع) که فرمودند: الدرس حرف و تکرار اَلف: درس و تعلیم یکی و تکرار و مشق آن هزار است.
– فعالیتهای خود در زمینه هنر سوخت (آموزش و …) بیان کنید.
حدود ۳۰ سال است که در دانشگاه هنر، دانشگاه نقش جهان و در سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی مشغول تدریس هستم و در این مدت بیش از ۷۰۰ هنرجو را تعلیم داده ام و در همین مکان که کارگاه خصوصی ام است گاهی اوقات برای هنرجویانی که خیلی مستعد باشند آموزش داشته ام. با توجه به اینکه هنر سوخت یک هنر زمانبر است و زمان زیادی باید صرف کرد تا یک هنر سوخت به اتمام برسد. طی ۵۳ سال فعالیت در این هنر نزدیک به ۴۰ تابلو مصور خلق کرده ام که تعدادی در موزه های خارج از کشور و مجموعه های شخصی و یک مجموعه شخصی هم در منزل دارم که ملاحظه فرمودید.
– نمایشگاههایی که شرکت کرده اید؟
حدود ۳۵ سال است که در داخل و خارج از کشور نمایشگاههای بسیاری داشته و در این نمایشگاهها بیش از ۱۰۰ لوح تقدیر از مقامات ایرانی و خارجی دریافت کرده ام. در نمایشگاه الجزایر، آلمان، آسیایی پاکستان و در سال ۷۱ در نمایشگاه آسیایی و اقیانوسیه شرکت کردم.
در اکثر استانهای کشور از جمله تهران، تبریز، شیراز، مشهد و اصفهان و … نمایشگاه داشته ام. در اصفهان بسیار زیاد و نمایشگاه اختصاصی در حوزه هنری و خانه هنرمندان هر سال داشته ام. در حال حاضر با وجود پیشنهادات زیاد، عرصه و میدان را خالی گذاشته ام برای جوانترها که انشا ا… توفیقاتی داشته باشند.
– موفقیت های که در این هنر به دست آورده اید؟ (جشنواره ها، جوایز و لوح تقدیر و …)
در اکثر نمایشگاهها لوح تقدیر دریافت کرده ام که بیش از ۱۰۰ لوح می باشد. لوح تقدیر از سازمان جهانی یونسکو، رهبر الجزایر، پادشاه اردن و … نیز دریافت کرده ام. پدرم نیز از بسیاری از مقامات بزرگ دنیا مثل کندی، ترومن، الیزابت لوح تقدیر دارند که این لوح تقدیرها خطاب به ایشان صادر شده است.
– آیا این هنر در شهرهای دیگر هم وجود دارد؟
در صدر اسلام آیاتی که به نبی مکرم اسلامی (ص) نازل می شده را بر نوع خاصی از پوست نگارش می کردند و در بین دو تخته چوب که لوحین گفته می شده نگهداری می کردند. این وضع ادامه داشته است تا اواخر قرن دو و اوایل قرن سه هجری قمری افرادی چون آقا زیدبن ثابت و ابن ابی حریش قرآن را به صورت تجمیع معرفی و نسخه برداری کرده این افراد جزء اعرابی بودند که از اقوام ایرانی بودند و این روند تا دوره تیموری ادامه داشته است. دوره تیموری این هنر در ایران به طور خاص شروع شده است و بعد از انتقالی پایتخت در دوره صفویه به اصفهان این هنر به اوج و کمال خود رسیده و در آن دوران اصفهان، تبریز، شیراز و مشهد جزء پیشگامان این هنر قدسی بودند. در حال حاضر در طی دو سه دهه ای که این هنر را تعلیم می دهم این هنر از زوال و غریبی خودش دور می شود و مجدد به کمال می رسد. در حال حاضر اگر جایی هم باشد شاید من اطلاع ندارم فعلا به غیر از اصفهان هیچ جایی این هنر کار نمی شود.
– اساتیدی که در این هنر در اصفهان فعالیت می کنند؟
در اصفهان استاد حسین خطایی و دخترشان خانم عفت خطایی کار می کردند. در تهران استاد علی اسفرجانی هستند. این اساتید دو یا سه دهه پیش در این حوزه کار می کردند و اشراف به این هنر داشتند و آثار بسیار خوبی از آنها نیز به جای مانده است. اما در حال حاضر فرد خاصی نیست. تعدادی از هنرجویانم از جمله آقایان مهدی حاجی زاده، رسول گندمی مشغول فعالیت در این حوزه هستند اما مستلزم این است که سالها کار کنند تا بتوانند یک اثر نفیس، کامل و پرکاری از خود ارائه دهند.
– آیا کشوری در دنیا رقیب این هنر وجود دارد؟ خیر
– اولین و آخرین تابلویی که کار کردید یادتان هست؟
اولین تابلو مستقلی که کار کردم در سن سی سالگی یعنی حدود ۴۰ سال پیش بود. در آن زمان پدرم در قید حیات بودند و زمانی که دیدند اشک شوق ریختند. برای یک استاد و پدر بزرگترین دغدغه اش این است که آیا این قلم را در آینده کسی می تواند بردارد و طریق راه شود و یا اینکه زمین می ماند. جدیدترین کارم که رسانه ای شد رویای یک عارف است که این تابلو در خرداد ماه ۱۳۹۵ در مصلی تهران با حضور آقای دکتر سلطانی فر مدیرکل میراث فرهنگی و آقای دکتر نامور مطلق و بسیاری از افراد برجسته و سفرا از کشورهای دیگر رونمایی و مورد استقبال قرار گرفت. سپس در تیرماه سال گذشته توسط شهردار اصفهان در موزه هنرهای معاصر رونمایی شد. بعد از این کار آثاری را به توصیه یکی از مشاهیر ایران و جهان مرحوم ادیب برومند کار می کنم. پس از دیداری که در اردیبهشت ماه در اصفهان داشتیم به من توصیه کردند در آثارم خط و گل و مرغ کار کنم تا به حال در حوزه هنر سوخت و با تکنیک سوخت کسی خط و گل و مرغ کار نکرده. زیرا چرم تغییر حالت و تغییر اندازه می دهد و بسیار مشکل است تا اصول و قواعد خط در کار سوخت و تکنیک سوخت حفظ شود. بعد از دنیای یک عارف حدود یک سال و چند ماهی است که این دو تابلو خط و گل و مرغ را کار کرده ام.
– استاد آیا تابلویی داشته اید که از نظر شما منحصربه فرد و خاص باشد؟
تابلویی است که سال ۸۵ با عنوان خلوتگاه شیرین رقم زدم و پنج سال روی آن کار کردم و در اصل تابلویی که بیرق و پرچم کارهایم است. یک داستان عرفانی واقعی و منجر به وصال است.
– استاد در تولید آثارتان سبک خاصی دارید؟
من در آثارم پیرو مکتب صفوی هستم و به همه دانشجویان و هنرجویان خودم هم توصیه می کنم زیرا هنر نگارگری و نقاشی در مکتب صفویه به کمال می رسد. در حوزه موسیقی، هنرهای تجسمی و هنرهای دیگر زمانی هنر به کمال می رسد و هنرمند می تواند مبدع و خالق باشد که آموخته های خودش منجر به ابداعاتی شود و خلاقیتهایی داشته باشد. من با توجه به اینکه اساتید بزرگ و زیادی داشته ام اما هیچگاه از کارهای آنها تقلید نکرده و کار آنها را کپی نمی کنم طراحی همه کارها را با الهام از تعالیم این بزرگان انجام دادم.
– استاد آیا از راه هنر توانسته اید کسب درآمد کنید؟
الحمدا… رب العالمین بله. اگر به خاطر کسب درآمد وارد مقوله هنر شوید راه به جایی نمی برید ولی اگر به خاطر نفس هنر و علم ورود پیدا کنید درآمد هم در آن حاصل می شود. زمانیکه به کمال هنر و علم رسیدید خواهید دید معیشت هم در حد خیلی خوب محقق شده است.
چرا تلاش و پشتکاری که در شما و نسل شما وجود داشت در جوانان امروز دیده نمی شود؟
استاد بیان می کند این سوال خیلی خوبی است دوران ما عشق در نهاد ما بود. بعد از سال ۴۹ وقتی که تحصیلاتم و خدمت مقدس سربازی را تمام کردم و به اصفهان آمدم گاها خدمت اساتید خودم در تهران می رفتم جاده اصفهان- تهران که یکی از راههای اصلی کشور است وضعیت مناسبی نداشت و ما با سختی مسیر را طی می کردیم و وسایل ارتباطی جمعی و آموزش مثل امروز نبود و با مشکلات زیادی روبرو بودیم ولی با جدیت کار را دنبال کردیم. اما امروزه در دانشگاه من ۷۱ ساله غیر از ساعت رسمی کلاس، ساعتها می توانم در کلاس دوام بیاورم به خاطر دانشجویانی که علاقمند هستند و سوالاتی دارند اما جوانهای امروز نمی توانند دوام بیاورند. متاسفانه عشق و علاقه و جدیتی که در نسل ما وجود داشت در جوانان امروز دیده نمی شود.
– توصیه شما به علاقمندان و هنرجویان این هنر چیست؟
افرادی که می خواهند در علم و هنر ورود پیدا کنند نگاه مادی به علم و هنر نداشته باشند اگر صرفا به خاطر نفس علم و اینکه به اوج و کمال علم و هنر برسند فعالیت کنند، یقین بدانند که امرار معاش هم محقق خواهد شد و هیچ گاه در چیزی که ورود پیدا کرده اند خسته نمی شوند و من به جوانان امروز توصیه می کنم:
ای که مایوس از همه جایی به سوی عشق رو کن قبله دلها است هر چه خواهی آرزو کن
– درباره کمال گرایی این هنر توضیح دهید هنرمند باید چه روحیه ای داشته باشد و قصد و هدف از این هنر چیست؟
با مروری در زندگی بزرگان متوجه می شویم که واقعا به کمال رسیدند و به معنویت و جاودانگی فکر کردند حتی به جایی رسیدند که باعث تعجب نسلهای بعدی هم شده است به عنوان مثال میدان امام (نقش جهان) که یک خاورشناس غربی در مورد آن چنین گفته است: این مجموعه کار انسانها نیست ملائک از فراسوی آسمانها آمدند، اجرا کردند و بعد عروج کردند. من در کتابی که تدوین کردم بیان کرده ام که دغدغه این اساتید این بوده است
که آیا آیندگان آثار خلق شده توسط آنها را می توانند تقلید کنند. آنها دلواپس این بوده اند که آیا آیندگان می توانند تقلید کنند. چقدر دلواپسی و دغدغه اینها درست بوده بزرگانی مانند نادرقلی نادری که از مفاخر ایران و جهان است به صراحت بیان کرده اند آنچه که قدما و بزرگان ما در گذشته خلق کردند امروز حتی یک صفحه از آن را کسی نمی تواند تکرار کند. این به خاطر این بوده که آنها به کمال و معنویت و جاودانگی فکر می کردند.
– فروش محصولات تولید شده شما به چه صورت است؟
آثارم را به قیمت خیلی خوبی می خرند. اما مهمتر از بحث درآمد، افتخاری است که این آثار برای من به ارمغان آورده است و تقدیر و تشکری که از سوی مقامات و هنردوستان چه در داخل و خارج از کشور صورت گرفته است.
انتهای پیام