به گزارش پایگاه خبری ربیع، در شماره‌های قبل به چند مورد از آسیب‌های مدیریت اشاره داشتیم و اکنون دنباله مطلب. در نگاه دینی ما دوری از اصحاب زر و زور و قدرت برای حاکمان یعنی مدیران جامعه یک تکلیف است! این گروه انحصار طلب همه چیز از جمله مآل و ثروت و قدرت و حاکمیت را برای خود می خواهند و حتی مدیران باید تحت نظر آنها اتخاذ تصمیم نمایند حالا مردم کجا دیده می شوند حرفی است که برای آنها اهمیتی ندارد؟ همکاری با صاحبان قدرت و ثروت جدا شدن از عموم مردم و همراهی با قدرتمندان و صاحبان ثروت، از آسیب‌های بزرگی است که استقلال مدیریت صحیح را تهدید می کند و روند آن را از رسیدن به اهداف آرمانی، همچون جامعه عدالت محور دور می کند و به پرتگاه ها و چالش ها خواهد کشاند. مسئولان کلاه خود را قاضی قرار دهند و ببینند آر موقعیتی که قرار دارند آیا صاحبان زر و زور دور و برشان هستند یاخیر؟! آیا بادمجان دور قاب چین ها و مشاورانشان از کجا خط می گیرند و به آنها مشاوره می دهند؟ هزینه‌های جلسات و همایش ها و جشنواره‌ها از کجا تامین می شود؟ هدایای اینگونه فعالیت ها از کجا می آید؟! هزینه تشریفات از کجا؟ و دهها سوال دیگر؟! در دین مبین اسلام آن چه از ابتدا مایه افتخار بوده است، دوری از صاحبان زور و ثروت و مقابله با آنان جهت اجرای عدالت است. نبی مکرّم اسلام از آغاز تا پایان رسالت خود تمامی تلاش های خویش را مبذول داشت تا از وادی منفعت پرستان و زراندوزان به دور باشد و بتواند رسالت الهی را خالی از هرگونه جانب داری و مصالح به صورت ناب در اختیار تشنگان مکتب الهی قرار دهد. امام علی (ع) در خطابی به مسؤول جمع آوری زکات چنین سفارش می کند: «فاذا قدمت علی الحی فانزل بمائهم من غیر ان تخالط ابیاتهم؛ هنگامی که بر قبیله ای وارد شدی در منازل آنان مسکن نگزین و بر سر سفره کسی ننشین و بر لب آب چشمه یا قنات آنان که عمومی است فرود آی.»
تردیدی نیست که رمز پویندگی و بالندگی مدیریت سالم دوری از وابستگی به قدرت هاست و این امر مهم جز با ایجاد صفاتی همچون قناعت، شجاعت و بردباری در مجموعه سازمان ها ممکن نیست.
همراهی و همگامی با اصحاب قدرت و ثروت آفت های زیادی دارد که از آنجمله اند: اولین آفت نزدیک شدن به اصحاب ثروت، دوری از مردم است. حضرت علی علیه السلام در تعبیر «عَائِلُهُمْ مَجْفُوٌّ» در نامه به عثمان ابن حنیف (مردم نیازمند از نشستن بر سر این سفره ممنوع بودند) به این آفت مهم اشاره می‌فرمایند.
امام خامنه‌ای نیز فرموده‌اند: «به آن طبقات برگزیده و اَشرافی زیاد نزدیک نشویم؛ نزدیک شدن به آنها به طور طبیعی مایهٔ دور شدن از تودهٔ مردم و عامّهٔ مردم است.»[۲۵/۰۴/۱۳۹۸]
این آفت، اصلی‌ترین دلیل توصیهٔ ایشان به روحانیون و مسئولان است. زیرا معنای حقیقی «مردم سالاری دینی»، «سلوک مردمی»، خدمت به آنان و «تلاش برای کسب رضایت مردم و خودداری از کسب رضایت صاحبان قدرت و ثروت» است.
آفت دیگر صاحبان قدرت و ثروت نفوذ در دستگاههای اجرای، قانونگذاری و حتی قضایی است که امنیت جامعه را مخدوش می کند! از احتمال نفوذ دشمنان به نظام از طریق شخصیتهای برجستهٔ نظام است. چنانچه امام خامنه ای این مسئله را نیز سالهاست به مسئولان، نخبگان و روحانیون شاخص تذکر داده‌اند:
«یکی از موارد مهمّ سلوک عملی ائمّهٔ جمعه مراقبت از نزدیکان است ــ مراقبت از فرزندان، مراقبت از نزدیکان ــ که اینها یک وقت دچار اشتباهی نشوند، دچار لغزشی نشوند. آن کسی که سراغ شما می‌آید و شما با زرنگی و الهام خدایی او را رد میکنید، ممکن است سراغ فرزند شما بیاید، از آن طریق نفوذ بکند.»[۲۵/۰۴/۱۳۹۸]
این مسئله را خداوند نیز بارها «در قرآن مکرّر در مورد ائمّه [فرموده] «وَلا تَطرُدِ الَّذینَ یَدعونَ رَبَّهُم بِالغَدْوهِ وَالعَشِیِّ یُریدونَ وَجهَه»[انعام ۵۲] یا در مورد حضرت نوح «هُم اَراذِلُنا بادِیَ الرَّأی»[هود ۲۷] که به او میگفتند اینها را از دُور خودت دور کن؛ و مکرّر در جاهای دیگر [هست].»[۲۵/۰۴/۱۳۹۸]
آفت مهم دیگر ایجاد حاشیه امن برای اصحاب قدرت و ثروت است؟ نزدیکی اینگونه افراد به مدیران به مرور تبدیل به احساس حاشیه امنی است که می تواند منجر به رانت های سنگین و …باشد! یکی از دلائل سرزنش امیرالمؤمنین نسبت به عثمان بن حنیف را میتوان این دانست که حضرت امیر (علیه‌السلام) وقتی آن‌چنان عدالت کاملی را محور حکومت خود قرار داده‌اند، طبیعی است که زندگی اشراف و صاحبان ثروت در خطر باشد.
لذا اینگونه تعبیر می‌کنند که «ما ظَنَنْتُ اَنَّکَ تُجیبُ» گمان نمی‌کردم تو به این مسئله بی‌تفاوت باشی که تو یکی از کارگزاران برقراری عدالت علوی هستی و با این کار دیگران از جایگاه تو سوء استفاده می‌کنند. زیرا تمام حاضران آن مجلس «غَنِیُّهُمْ مَدْعُوٌّ» و اشرافیان بودند.
اکنون که مسألهٔ مبارزهٔ با فساد در جمهوری اسلامی به طور جدی دنبال میشود، برخی به دنبال حاشیه امن برای خود هستند تا از اجرای عدالت و قانون فرار کنند و در امان بمانند. لذا بهترین ابزار صاحبان ثروت برای ثروت‌اندوزی بیشتر و فرار از عدالت، ایجاد حاشیهٔ امن در سایهٔ شخصیتهای نظام است.
امام خامنه‌ای با توجه به اهمیت موضوع نسبت به این خطر مهم هشدار می‌دهند:
«… از رفتن به طرف صاحبان ثروت و قدرت و کسانی که زبانهای چرب و نرم دارند، [باید اجتناب کرد]؛ بعضی از این نودولت‌ها، اینهایی که تازه توانسته‌اند با زرنگی و کارهای غیر قانونی به یک ثروتی برسند، دنبال این هستند که یک ملجأیی پیدا کنند، یک جایی پیدا کنند که حاشیهٔ امنی برایشان باشد؛ می‌آیند سراغ افرادی که مورد نظرشان است …»[همان]
و البته آفت های دیگری که بدلیل اطاله کلام به همین مقدار بسنده می شود و انتظار می رود مدیران در جایگاه‌های مختلف مراقب باشند که صاحبان ثروت نتوانند بر آنها و اطرافیانشان نفوذ کنند چرا که حقوق عامه پایمال خواهد شد و مدیرت به انحراف خواهد رفت!