به گزارش پایگاه خبری ربیع، به نقل از فارس، انجمن علمی دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما نشست تخصصی رسانه و بحران را با موضوع «بررسی عملکرد رسانه‌ها در حادثه سیل نوروز ۹۸» برگزار کرد.

در این نشست تخصصی اردشیر زابلی زاده عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما، داوود نعمتی انارکی عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما، اکبر نصراللهی رئیس دانشگاه ارتباطات دانشگاه آزاد، حسن عابدینی قائم مقام خبرگزاری صداوسیما حضور داشتند و هر کدام درباره بازتاب‌های رسانه‌ای اتفاق اخیری که در کشور رخ داد سخنرانی کردند.

 **مدیریت بحران در کشور ما خودش بحران زده است

داوود نعمتی عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در ابتدای این نشست تخصصی گفت: امیدواریم با مدیریتی که شکل گرفته دیگر شاهد این اتفاق ها نباشیم. تا به حال مسائل زیادی درباره سیلی که در ایران آمد مطرح شده که برخی ها از عدم مدیریت و برخی از موارد دیگر سخن می گویند.
نعمتی در ادامه با اشاره به مشاهدات خود از نزدیک در مناطق سیل زده و در پاسخ به اینکه ما روزنامه نگاری بحران داریم یا نه؟ افزود: پاسخ این سوال می تواند ما را در مقابله با بحران های اجتماعی مصون دارد. روزهای ابتدایی که سیل آمده بود به این دلیل که در آغاز تعطیلی‌ها بودیم و مدیران  در تعطیلی به سر می بردند و همه جا تعطیل بود همه چیز دست به دست هم داد که شرایط این‌گونه شود‌.

وی افزود: مدیریت بحران در کشور ما خودش بحران زده است و در روزهای اول سیل مردم در شهرها خودشان به کمک هم وطنان خود آمدند. غافلگیری بوجود آمد و مردم غافلگیر شدند و من خودم باران های شدیدی در صومعه سرا را دیدم و بارانی نبود که به این شکل سیل شود و خرابی هایی به بار بیاورد.

وی ادامه داد: این سردرگمی مردم به اعتماد مردم آسیب می رساند و وقتی ترس فراگیر شود، تصمیم گیری در برابر بحران را سخت می کند و عصبانیت ناشی از آن هم عدم تصمیم گیری درست را شامل می شود.

نعمتی در ادامه با اشاره به همدلی مردم در سیل گفت: مردم با قایق هایی که تهیه کرده بودند لوازم مورد نیاز را به خانه هم وطنان خود می رساندند و از آنجایی که مردم نمی توانستند از منزل خود بیرون بیایند لوازم را در کیسه گذاشته و با طناب به دستشان می رساندند.

وی افزود: ما روزنامه نگاری بحران نداریم. دستور العملی که رسانه ها را پرورش می دهد که با شرایط بحران چطور برخورد کنند در کشور ما وجود ندارد. بایستی بدانیم تهیه گزارش و خبر و … در شرایط بحران متفاوت تر از شرایط عادی و طبیعی است. روزنامه نگار ما باید بداند شرایط ارتباطات ما در زمان بحران به چه صورت است. جریان ارتباطی در شرایط بحران با شرایط عادی کاملا متفاوت است و باید تاملی در این زمینه صورت بگیرد.

نعمتی با بیان اینکه نمی دانم چرا در شرایط بحران برخی ها سعی در پدید آوردن جریان سیاسی و بحران سیاسی هستند، گفت: برخی ها می خواهند با استفاده از این چنین حرف هایی شرایطی را پدید آورند که گروهی علیه گروه دیگری قرار دهند و من این موضوع را در هفته اول سیل در شمال کشور دیدم که به شدت آسیب زننده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در ادامه در خصوص عملکرد رسانه ها در سیل اخیر نیز افزود: رسانه های ما دو سه روز بعد از بحران متوجخ عمق بحران شدند و تلاش کردند تا مدیریت رسانه ای بحران را به نحو مطلوب انجام دهند. در این ۱۷ روز مطبوعات تعطیل بود و خبرگزاری ها و سایت ها این اخبار را پوشش دادند.

وی افزود: تاثیر کارکرد و نقش های اطلاع رسانی و آگاهی بخشی رسانه ها بوده که توانسته عده ای را  در مناطق سیل زده بسیج کند.

نعمتی درباره تفاوت باطلاع رسانی در رسانه ملی و سایر رسانه ها ادامه داد: رسانه ملی از همان روزهای اولیه سعی در پوشش اخبار داشت و بر همان اساس و بعد از آن شبکه های مجازی آغاز به کار کردند. ترکیب اطلاع رسانی صداوسیما با شبکه‌های مجازی باعث شد تا آسیب های جهانی کاهش پیدا کند. ما پروتکل حرفه ای در شرایط بحران نداریم و اگر بخواهم مثالی بزنم کاری بود که آقای حسینی بای در یکی از گزارش های خود انجام داد. معتقدم اگر او به جای در آب رفتن به روی پشت بام یک خانه می رفت و از آنجا گزارش می داد خیلی بهتر بود و همه اینها به دلیل عدم نداشتن سواد در حوزه روزنامه نگاری بحران است.
نعمتی افزود: در مواردی گفتمان ما در پوشش خبرها احساسی بود در صورتیکه نباید احساس را وارد خبر کرد و باید گفتمان شرایط بحران را تغییر داد. ما باید به جای کمیت به کیفیت خبرها در آن شرایط توجه بیشتری داشته باشیم. رسانه های جریان اصلی مثل صداوسیما خبرگزاری ها و مطبوعات باید در اطلاع رسانی به مخاطبان خود توجه ویژه داشته باشند.
نعمتی ادامه داد: ما نباید عمق بحران را تقلیل دهیم و باید زوایای عمیق بحران را واکاوی کنیم تا مسئولین بدانند چه اقدامی در شرایط بعد از بحران انجام دهند.

وی در پاسخ به این سوال که ما در حوزه رسانه و روزنامه نگاری به موضوع آموزش توجه داشتیم؟ گفت: این بحران نشان داد که در این زمینه کوتاهی و غفلت داشتیم. حوزه آموزش به خبرنگارهای خودمان و آموزش به جامعه که در شرایط بحرانی باید برای مقابله با بحران چه کار کنند؟ قبل از شرایط بحرانی بایستی آموزش هایی به خبرنگارها داده شود که اصولی رفتار کنند.
وی درباره نظام هماهنگی بین رسانه ها گفت: صداوسیما با عضویت در مدیریت کلان جامعه سعی کرده این هماهنگی را انجام دهد اما به نظر می آید باید باز تعریف شود. پوسته پوشش خبری بحران را نباید خطی ببینیم و حتما باید موجی یا ضربه ای باشد. برای مثال صرف اینکه فلان منطقه باید تخلیه شود درست نیست. این بحران نشان داد که صداوسیما شورای راهبردی مقابله با بحران و اثرهای پس از آن تشکیل دهد. وظیفه این شورا این است تا با بهره گیری از نظر کارشناسان بیاید و شرایط بعد از بحران را در شهرها بررسی کند.

هچنین نعمتی در پاسخ به اینکه چه کنیم تا از شایعه‌ها در شرایط بحران جلوگیری کنیم؟ گفت: مسلما در شرایط بحرانی شایعه به شدت اوج می گیرد و رسانه های جریان اصلی در دسترسی به مسئولین و اخبار موثق راحت‌تر عمل می‌کند که می‌تواند جلوی شایعه‌ها را بگیرد. اما رسانه‌ها سعی می‌کنند در شرایط بحران فقط اطلاع رسانی کنند و در این جریان تعدادی اخبار غیر واقعی هم ممکن است منتشر شود و می‌توانیم با ارزیابی صورت گرفته با شرایط بحران کنار بیاییم.

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره عملکرد رسانه ها در سیل شیراز و آق قلا نیز گفت: سیل شیراز و آق قلا هر دو ضعف مدیریتی در انعکاس اخبار به چشم می امد اما نتیجه هر دوی این سیل ها تخریب است و خط خبری رسانه ها این بود که روی موج اطلاع رسانی در وضعیت بوجود آمده متمرکز شده بودند. اما بعد از وقوع حادثه است که رسانه ها باید منسجم تر عمل کنند.

یکی از دانشجویان حاضر در این‌نشست ضمن انتقاد از عملکرد رسانه ملی گفت: تصویری که رسانه ملی از سیل نشان داد، واقعی نبود و در اصل تلویزیون در حادثه سیل، رسانه دولت بود و اینکه فرمانده بحران ها در منطقه های سیل زده چه کسی بود. من در تلویزیون تصاویر دلخراشی از سیل دیدم و بعد که به همراه عده ای به همان شهر سفر کردم تصویر دیگری دیدم. رسانه ملی تصویری منفی از سیل نشان داد. نعمتی در پاسخ گفت: ۹۰ درصد از آنچه شما می گویید به مدیریت بحران ربط دارد و در روزهای شروع سیل مدیریت بحران ما شگفت زده شده بود. البته در جاهایی باید واقعیت را گفت و اینها را در استان گلستان و سایر استان ها دیدیم که باید هر دو بعدش نشان داده شود.

اردشیر زابلی زاده عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در ادامه گفت: ما انتظار داریم اگر چنین بحرانی اتفاق می افتد در وهله اول نسخه غیر قابل دسترس برایش نپیچیم و دستوری دهیم که بتوان آن را انجام داد.

حسن عابدینی قائم مقام خبرگزاری صداوسیما در ادامه این نشست درباره بحران گفت: واژه بحران در دو رشته معنای مختلفی دارد. در حوزه رسانه هر آنچه از حالت عادی خارج شود و سبب ازدحام خودروها شود بحران نامیده می شود اما در روابط بین الملل بحران یعنی که منافع یک کشور مورد حمله قرار گیرد. برخی از شهرهایی که سیل آمد بحران نبود اما از نظر رسانه ما آن را بحران تلقی کردیم. ما امسال شیفت های نوروزی را بسته بودیم و بعد این اتفاق افتاده بود و با این حاا پیش بینی کرده بودیم و یک سوم بچه ها در نوروز سر کار خود حاضر بودند. ما ۳۳ مرکز استان در کشور دارین و همه آنها درگیر سیل بودند و تنها یک خبرنگار نیست و از فیلمبردار و راننده اس ان جی و مسئول ارسال ماهواره و …. افراد زیادی هستند. وقتی تمام ارتباطات داخلی و خارجی ایلام قطع می شود دست ما نیست! قضاوت های اینچنینی درست نیست و من تجربه ده ها بحران دارم و حتی در جنگ سی و سه روزه بودم. آنجا می گفتند چرا خبرنگار می رود پشت بام؟ و اینجا می گویند چرا خبرنگار می رود داخل آب؟
وی ادامه داد: ما تعداد زیادی کوآت کوپتر به مناطق سیل زده فرستادیم و اینها را هم در نظر بگیرید. به نظر می رسد همه کارهای عالم و آدم را به گردن خبرنگار می اندازند! ما وظیفه آموزش قبل از بحران باید داشته باشیم و نباید حین بحران انتقاد کنیم!
وی ادامه داد: منزل های مسکونی بیمه نیست و همه تقصیرها به گردن دولت می افتد. وقتی فیلم سیل دروازه قرآن شیراز پخش شد ما با خبرنگارهایمان تماس گرفتیم و گفتند اینجا اصلا باران نمی بارد! بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری رودخانه یعنی خانه رود و وقتی شما خانه رود را خانه خود می کنید رود هم  خانه شما را می گیرد.
عابدینی در ادامه گفت: اولین هلی کوپتری که برای انتقال استاندار به منطقه فرستادیم دو خبرنگار هم با آنها فرستادیم و هر کاری لازم بود انجام دادیم. ما حدود ۷ هزار ارتباط زنده با اغلب شبکه های رادیویی و تلویزیونی داشتیم و اولین حلقه را شکل دادیم. دومین حلقه مرکز استان ها بودند و اس ان جی نیروی کمکی و خبرنگارهایی به منطقه ها فرستادیم.دستور العمل ها به طور جدی داده شد و تا جایی که توانستیم در شبکه های مجازی هم ورود کردیم.
گاهی اوقات ما برنامه و بسته هایی داریم تحت عنوان اینکه چه چیزی در شبکه های مجازی داغ شده است. روزهای اولی که سیل آمده بود خیلی ها می گفتند چرا سوری ها عراقی ها و لبنایی ها به کمک ایرانی ها نمی آیند؟! ما روایت واقع بینانه از آنچه عین واقعیت بود داشتیم. حتی تصاویری که واقعیت بوده و توسط افرادی برای ما ارسال شده را در کانال های شبکه های مجازی گذاشتیم تا مردم از جزئیات سیل آگاه شوند. برخی تصویرها را هم در آیتم خبری بدون تعارف پخش کردیم.
وی افزود: خیلی ها شایعه هایی کردند که صحت نداشت.مردم ما تصاویری در خوزستان ثبت کردند که فوق العاده انسانی بود. ما ده هزار و هشتصد خبر مکتوب دادیم و تمام توانمان را به کار گرفتیم. نمی خواهم بگویم ما می توانیم عمق فاجعه را بگوییم اما از همه ظرفیت ها استفاده کردیم. ما باید در مسیر پوشش رسانه ای بیشتر عمل کنیم و باید بعد از پایان هر ماجرایی ایرادهایی که هست را ببینیم و به کار ببتدیم دقیقا اتفاقی که بعد از پوشش راهپیمایی ۲۲ بهمن افتاد و از انتقادها استفاده مفیدی شد.

عابدینی در ادامه ضمن نقدهایی که به حضور حسینی بای در حادثه سیل شده است، نیز گفت: وظیفه رسانه این است که واقعیت ها را نشان دهد و اگر نقدی به حضور حسینی بای داخل آب است، در دنیا و بحران ها بی سابقه نبوده است. گاهی اوقات موضوع هایی را به این شکل واقع نمایی می کنند و در آن لحظه تصمیم خبرنگار بوده که اشتباه هم نبوده است.

عابدینی در ادامه عنوان داشت: ما باید از همه ظرفیت ها استفاده کنیم و رزمایشی در رسانه ملی برگزار شد. ۹ ماه پیش نتانیاهو سایتی تاسیس کرده و گفته که ۹۸ درصد از مردم ایران به دلیل خشکسالی ناچار به مهاجرت می شوند و سیل آمد!

نعمتی در ادامه با بیان ورود به بحران گفت: ورود به بحران وظیفه رسانه ها است اما نحوه ورود به بحران ها باید به چه شکل باشد؟ تصویر گفتمان و ..‌ خاص شرایط بحران است که در حوزه رسانه آموزش داده نشده است و کارشناسان همچنان در حال بیان این تفاوت ها بین شرایط عادی و بحران هستند. ما کتابچه راهنما در حوزه بحران نداریم.

وی در واکنش به گزارش حسینی بای  در سیل نیز گفت: من مخالف کاری که حسینی بای کرد نیستم در هر حال او هم به عنوان یک خبرنگار دوست داشته از این طریق شرایط بحران را به مخاطبین خبر نشان دهد. یکی از ویژگی های روزنامه نگاری بحران، گزارشگری بر مبنای شرایط بحران است اما شرایط دیگری هم دارد که باید به صورت منسجم در اختیار خبرنگارها قرار بگیرد.

انتهای پیام/