مهمترین آسیب‌های مدیریت
من استبدّ برأیه هلک
به گزارش پایگاه خبری ربیع، تجربه و تحقیق نشان می دهد مدیرانی که در کارها و برنامه‌های خود با افراد نخبه و کارشناس مشورت می کنند، در آمور اداری و اجتماعی کم تر گرفتار خطا و لغزش می شوند و بیش تر آمور آنان با موفقیت کامل تحقق می پذیرد. بر عکس مدیران و مسؤولانی که مستبد هستند و خود را بی نیاز از افراد، دیگران و تبادل نظر با آنان می دانند هرچند از نظر موقعیّت و مقام جایگاه والایی دارند، ولی بیش تر به خطاهای بزرگ دچار می شوند و خود را به هلاکت می اندازند. شور و مشورت یکی از ارکان مهم سلا مت تصمیم گیری هاست و خداوند متعال نیز بارها ضرورت آن را برای ما انسان ها بیان فرمودند تا آنجا که حتی در قرآن کریم سوره ای به نام -شورا-نامگذاری شده است و چندین آیه در مورد ضرورت مشورت برای پیامبر نازل شده است. بسیاری از مشکلا ت و نیازهای انسان با تبادل نظر و همفکری و همکاری با دیگران مرتفع می شود.
مبادا مسئولی فکر کند عقل کل است و احتیاجی به فکر و اندیشه و نگاه دیگران ندارد؟ اینجا محل هلاکت است!
چنانچه حضرت علی (ع) در این زمینه می فرمایند: «من استبدّ برأیه هلک و من شاور الرّجال شارکها فی عقولها؛ کسی که خود رأی باشد، هلاک می شود و کسی که با افراد صاحب اندیشه مشورت کند، در عقل آنان شریک می شود.»
یکی دیگر از آسیب‌های مدیریت عدم کنترل و نظارت دقیق بر زیر مجموعه است. نبود کنترل و نظارت بر عملکرد یک زیر مجموعه، اصل مدیریت و ریاست را دچار مشکل می کند. از آن جایی که دین مبین اسلام دینی کامل و جامع است، در این زمینه دستوراتی دارد و مسؤولین سازمان ها را به داشتن یک نظام دقیق و عادلانه نظارت و بررسی سفارش می کند، زیرا که سلامت و موفقیّت هر مجموعه و سازمانی وابسته به وجود نظارت و بازرسی دقیق در آن سازمان است. امام علی (ع) در عهدنامه معروف خود به مالک اشتر درباره نظارت چنین دستور می دهند: «ثمّ تفقّد اعمالهم و ابعث العیون من اهل الصّدق و الوفاء علیهم فانّ تعاهدک فی السّر لامورهم حدوهٌ لهم علی استعمال الامانه و الرّفق بالرّعیه…؛ با فرستادن مأموران مخفی و راستگو و با وفا کارهای کارگزاران را زیر نظر بگیر، زیرا بازرسی مداوم و پنهانی سبب می شود که آنان به امانت داری و مدارا با زیر دستان ترغیب شوند.»
آن حضرت در دوران حکومت خود در زمینه نظارت و مراقبت بر کارگزاران و مسؤولین بسیار دقیق و هوشیارانه عمل می کرد. نامه هایی که برای کارگزاران و عمّال خود در شهر و استان های گوناگون می نوشت و در آن‌ها نقاط قوّت و ضعف آنان را متذکّر می شد گوی‌ای این مطلب است که امام همواره بازرسان و ناظران مخفی بر کارگزاران و مسؤولان جامعه می گماشت تا کلیه رفتار و عملکردشان را به طور دقیق زیر نظر بگیرند و نتیجه این نظارت و بررسی را برای آن حضرت گزارش کنند. نکته مهم دیگر که آسیبی بزرگ خواهد بود فقدان عدالت اجتماعی است. یک عامل آسیب زا در حوزه مدیریت، فقدان عدالت اجتماعی در متن جامعه است. نبود عدالت در حوزه مدیریت ضربات جبران ناپذیری بر پیکره ارزش‌های راستین جامعه می زند و مسؤولین و مدیران را از مسیر اصلی حکومت و مدیریت منحرف می سازد. امام علی (ع) برای زدودن شرایط ناعادلانه زندگی و دست یابی به عدالت، آن هم با توجّه به بی عدالتی جامعه آن روز، شعار عدالت اجتماعی را مطرح کردند و در راه تحققّ آن سیاست هایی را در پیش گرفتند.
سراسر زندگی امام علی علیه السلام نشان دهنده اعتدال و اجرای عدالت در جامعه است. ظلم ستیزی و مبارزه با ستم و بیدادگری چه در دوران حکومت و چه پیش از آن از ویژگی‌های زندگی امام متقین است. آن حضرت به مالک اشتر در این زمینه می فرمایند: «برترین چیزی که موجب چشم روشنی والیان می شود، برقراری عدالت در جامعه و آشکار شدن علاقه رعایا نسبت به آنان است.»
علی (ع) در این فراز از گفتار خود به مالک او را به رفتار عادلانه با مردم و پرهیز از ظلم و ستم و دوری از تبعیض در بین آنان سفارش می کند، یعنی مدیران و مسؤولین نباید خود و بستگان خویش را در مسائل شخصی و امتیازات اجتماعی بر دیگران مقدّم بدارند، زیرا در صورتی که مسؤول یک سازمان عدالت را رعایت نکند، مرتکب ظلم شده است. چنین مسؤولی محبوبیّت مردمی خود را از دست می دهد. طبیعی است که با رفتار ناعادلانه و تبعیض آمیز مسؤولین نارضایتی عمومی پدید می آید و در اثر آن پایه‌های قدرتشان به تدریج رو به ضعف می رود. بر این اساس یکی از ویژگی‌های مدیران و کارگزاران طبق فرمان‌های حکومتی حضرت علی بن ابی طالب (ع) عدالت خواهی است، بنابراین مسؤولین نظام اسلامی باید از چنین خصوصیّتی برخوردار باشند تا بتوانند حق و عدالت را در جامعه اجرا نمایند.
امروز بیش از هر زمان دیگر ضرورت این موضوع (عدالت خواهی) احساس می شود، زیرا کشور برای رسیدن به اهداف و آرمان های جدید خود نیازمند نیروهای متخصص و کاردان است که دارای ویژگی‌های تعهد و عدالت خواهی باشد که اگر این خلأ ایجاد شود، کشوربا چالش های اجرایی و قانونی روبرو می شود.