به گزارش ربیع به نقل از روزنامه کیمیای وطن، شبکههای اجتماعی چه بخواهیم چه نخواهیم به بخش مهمی از زندگی روزمره ما تبدیل شده است. بر اساس آمارهای موجود ۵۳ درصد مردم ایران حداقل عضو یک شبکه اجتماعی هستند و ۷۲ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال در این شبکههای اجتماعی عضویت دارند. به طور میانگین ایرانیها چیزی حدود ۵ تا ۹ ساعت را به طور میانگین در شبکههای اجتماعی سر میکنند در حالی که آمار کشورهای پیشرفته چیزی حدود ۱۶ ساعت در ماه است. البته این درست است که یک کاربر ایرانی برای باز کردن یک ویدئوی کوتاه مجبور است مدت قابل ملاحظهای را صرف کند در حالی که کاربر کشورهای صاحب تکنولوژی بدون هیچ اتلاف وقتی همان ویدئو را مشاهده میکند اما با هر متر معیاری استفاده ما از دنیای شبکههای مجازی مدت زمان قابل ملاحظه ایست.
شبکههای اجتماعی فرصت یا تهدید؟
در این میان استفاده درست از این شبکهها امروزه بحث اصلی میان صاحب نظران مسائل اجتماعی است. بعضی معتقدند به کل باید شبکههای را از دسترس خارج کرد یا به اصطلاح مرسوم فیلتر کرد اما در مقابل عدهای هم معتقدند نمیتوان جلوی پیشرفت روز افزون تکنولوژی را گرفت و باید پیش از ورود هر پدیده تازهای فرهنگ استفاده درست از آن را به مردم آموزش داد تا اگر تهدیدی هم وجود دارد تبدیل به فرصت شود.
سواد رسانهای
فارغ از اینکه کدام یک از این طرفین حرفش حرف حساب است یکی از وظیفههای مهم رسانهها آموزش سواد رسانهای به مردم است. سوادی که میتواند مخاطبان شبکههای اجتماعی به عنوان بزرگترین راه دسترسی به اطلاعات را به سمت و سوی استفاده درست راهنمایی کند. دکتر یونس شکرخواه استاد ارتباطات در باره سواد رسانهای میگوید: سواد رسانهای (Media Literacy) در یک تعریف بسیار کلی عبارت است از یک نوع درک متکی بر مهارت که براساس آن میتوان انواع رسانهها و انواع تولیدات آنها را شناخت و از یکدیگر تفکیک و شناسایی کرد. سواد رسانهای میتواند به مخاطبان رسانهها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانهای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به دیگر سخن، سواد رسانهای کمک میکند تا از سفره رسانهها به گونهای هوشمندانه و مفید بهره مند شد.
دروازه بانی خبر
در علم روزنامه نگاری دروازه بانی خبر از مهمترین بخشهای این حرفه را تشکیل میدهند یعنی خبر و اطلاعات باید با نظر دروازه بان که همان دبیر و سردبیر یک رسانه است منتشر شود به بیان دیگر هر خبری و اطلاعات امکان انتشار نمییابد مگر اینکه عواقب انتشار این اطلاعات نیز در نظر گرفته شود. این دروازه بان در همه رسانههای بین المللی پیش بینی شده و مختص به کشور خاصی نیست. شبکهها اجتماعی فاقد دروازه بان هستند از این رو تمام اطلاعات و اخبار مناسب و نامناسب در آن یافت میشود. به همین دلیل نیاز است که فردی خودش دروازبان شبکه اجتماعی خودش باشد و این تنها با رسیدن به سواد رسانهای و رعایت اخلاق امکانپذیر است. تا به اینجا راهکارهایی مانند فیلتر کردن نتوانسته از عطش مخاطبان شبکههای اجتماعی بکاهد و با ظهور هر روزه برنامههای جدید این روش بیش از پیش ناکارآمد خواهد شد به نظر تنها راهکار موجود افزایش سواد رسانهای و فرهنگ سازی برای پدیدههای نوظهور همچون شبکههای اجتماعی است. در این بین نقش رسانهها از اهمیت بسیاری برخوردار است که نباید نادیده گرفته شود.