به گزارش «پایگاه خبری تحلیلی ربیع»؛در شرایط دشوار و مشکلات اقتصادی امروز، یکی از بزرگترین نیازهای جامعه، امیدبخشی و افزایش انرژی مثبت است. بدون امید و امیدواری، بنیان حیات مادی و معنوی بشر فرو میریزد و اگر امید از زندگی انسانها رخت بربندد، انگیزه فعالیتهای فردی و اجتماعی او از بین میرود. در این حالت انجام هرگونه فعالیت مثبت از سادهترین تا تخصصیترین شکل آن، کاملا دور از انتظار است.
امروزه با گسترش فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، رسانههای جمعی از ابزارهای اصلی اثرگذار بر نگرشها، ارزشها، هنجارها و رفتار مردم جوامع مختلف هستند. به همین دلیل چندسالی است که رسانههای مخالف نظام جمهوری اسلامی و ایران قوی یک هدف مشترک برای خود تعریف کردهاند و آن هم ناامید ساختن جامعه ایرانی به خصوص جوانان این مرز و بوم است.
در این راستا، آموزههای قرآنی و دینی میتوانند بهعنوان منابعی قدرتمند برای ایجاد دلهای شاد و زندگی آرام مورد استفاده قرار گیرند که در ادامه آنها را مرور خواهیم کرد.
امیدبخشی به جامعه با قرآن و روایات
قرآن کریم به وضوح بر امید و توکل بر خداوند تأکید دارد. در آیه شریفه “إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا” (سوره شرح، آیه ۶)، خداوند وعده داده است که پس از هر سختی، آسانی خواهد بود. این آیه به ما یادآوری میکند که هیچ بحران و مشکلی همیشگی نیست و همیشه امید به آیندهای روشن وجود دارد. روایات معصومین (علیهمالسلام) نیز بر صبر، توکل بر خدا و اعتقاد به اینکه همه چیز در دست خداوند است، تأکید دارند. این آموزهها باعث میشود انسانها در سختیها از روحیهای مقاوم و امیدبخش برخوردار باشند.
مقابله با مشکلات اقتصادی با انرژی مثبت
در شرایط اقتصادی دشوار، نگرش مثبت بسیار مؤثر است. قرآن کریم در آیهای میفرماید: “وَلَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَهِ اللَّهِ” (سوره زمر، آیه ۵۳)، به این معنی که هیچگاه از رحمت خداوند ناامید نشوید. این پیام بهویژه در زمانهای بحران اقتصادی برای مردم ضروری است؛ زیرا با ایمان به رحمت الهی و تلاش مستمر، میتوان بر مشکلات فائق آمد. اعتقاد به اینکه هر دشواری موقت است، به انسانها انگیزه میدهد تا از بحرانها عبور کنند.
راهکارهای روانشناسی دینی برای امید و نشاط
اسلام بهطور خاص بر پذیرش مسئولیت شخصی، نماز، قرائت قرآن، صبر و شکرگزاری تأکید دارد. در روایات آمده است که شکرگزاری در برابر نعمتهای خداوند، حتی در زمانهای سخت، به انسانها آرامش میدهد. این نگرش میتواند بهطور چشمگیری کیفیت زندگی فردی و اجتماعی را بهبود بخشد. همچنین در روانشناسی دینی، توجه به اطرافیان و کمک به دیگران بهعنوان یک راهکار مؤثر برای ایجاد امید و نشاط شناخته شده است. این عمل نهتنها احساس رضایت را در فرد ایجاد میکند بلکه روحیهای شاداب و انرژیبخش به جامعه میبخشد.
باید به این مسئله توجه داشت که امید و امیدواری یکی از ضرورتهای زندگی انسانهاست، زیرا امید یعنی ایجاد هدف و نشاط، یعنی زمینهسازی لذتها و هیجاناتی که مؤلفههایش باعث گشایش روان میشود. در واقع امید اجتماعی یکی از مؤلفههای حائز اهمیت در جامعه بهشمار میآید که فقدان آن یأس، دلمردگی، افسردگی و غم را به جامعه میآورد.
تقویت امید عامل سرزندگی و موفقیت در جامعه
به طور کلی باید توجه داشت که تقویت امید و توسعه سرمایه اجتماعی در جامعه باعث میشود تا کشوری با مردمان شاد، سالم، سرزنده و موفق داشته باشیم که انگیزههای فردی، جمعی و حس مسؤولیتپذیری و تعهد مدنی در آنها تقویت شده به نحوی که با درونی کردن ارزشها و هنجارهای مشترک و ملی در جهت منافع عمومی حرکت میکنند.
آنچه واضح است اینکه شور و نشاط اجتماعی و همچنین امید به آینده در بین مردم نیاز به تقویت شدن دارد. کارشناسان و صاحبنظران معتقدند که نیاز اصلی امروز کشور توجه به اصل امیدآفرینی است و نسل جوان در کنار برنامههای فرهنگی دیگر نیازمند امیدواری به آینده است و همه دستگاهها و مجموعهها موظف به توجه به این اصل مهم هستند.
آنان معتقدند که شرایط فعلی کشور برای عموم مردم به ویژه فعالان اقتصادی بسیار سخت است اما همه افراد در هر بخش و حوزهای باید مروج ایجاد امید و نشاط در لایههای مختلف جامعه باشند تا بتوانیم بر این شرایط غلبه کنیم و به آینده امیدواری بیشتری داشته باشیم.
به طور کلی داشتن امید تأثیرات شگرفی بر موفقیت افراد در سازمان، پیشرفت تحصیلی در دانشآموزان، موفقیتهای ورزشی و سلامت روانی و غلبه بر بیماریها دارد. فرد امیدوار با انگیزه و شوق بیشتری نسبت به دیگران خود را درگیر چالشهای بسیار مینماید و با سازگاری و انطباق بیشتر نسبت به تغییرات محیطی در تحقق هدف خود میکوشد.
امیدآفرینی در میان جوانان نیاز اصلی امروز کشور است، چون موضوع امید با خوشبینی، خودباوری و عزت نفس ارتباط نزدیک دارد و به طور مشخص نمیتوان این ویژگیها را در افراد مجزا و متمایز نمود.
ترویج حقوق شهروندی به احیای امید در جامعه کمک میکند
انسانهای ناامید به شدت آسیبپذیر هستند و مجموعه انسانهای ناامید باعث ایجاد جامعهای خواهند شد که یأس اجتماعی در آن حاکم میشود لذا باید با آموزش و ترویج حقوق شهروندی به احیای امید در جامعه یاری رسانیم و درصدد تقویت آن برآییم. فاکتور امید به زندگی با افزایش امنیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و روانی تقویت میشود و نبود یا کاهش هر یک از آنها میتواند آثار سوء به همراه داشته باشد.
یکی از محیطهای تأثیرگذار برای افزایش امید اجتماعی آموزش و پرورش است. این نهاد حداقل به مدت ۱۲ سال فرصت دارد تا بتواند افرادی را وارد جامعه نماید که تحرک، پویایی و انگیزه برای ساختن کشور در آنها بیشتر از ناامیدی و یأس باشد.
در این میان نیز رسانههای ارتباط جمعی با تأثیر بینظیرخود بر حوزههای شناختی و نگرشی افراد میتوانند از طریق نوع اطلاعات ارسالی خود در امیدآفرینی اجتماعی نسبت به آینده مانند محرکی اساسی جهت پیشبرد رشد و بهبود فعالیتهای اجتماعی نقش مهمی ایفا نمایند.
امید به آینده، مهمترین عامل شادکامی اجتماعی است
پژوهشها نشان میدهند که امید به آینده، مهمترین عامل شادکامی اجتماعی است و پس از آن احساس مقبولیت اجتماعی، ارضای نیازهای عاطفی، پایبندی به ارزشهای دینی، بالا رفتن سن افراد، احساس عدالت توزیعی، فضای مناسب اخلاقی عمومی و احساس امنیت از دیگر مؤلفههای شادی در جامعه به شمار میروند.
انتظار میرود که همه مدیران و مسئولان با نهادینهسازی فاکتورهای امید و نشاط آفرینی در جامعه گامی به سوی تعالی رفتاری اجتماعی بردارند.
زهرا نصیری