به گزارش پایگاه خبری ربیع، در برخی شماره‌های قبل و به مناسبت آغاز به کار دولت چهاردهم به عنوان تذکار اشاره‌ای به آسیب‌های مدیریت داشتیم در این شماره بحث را ادامه می‌دهیم. همیشه تاریخ و امروزه نیز زمامداران و مسؤولین بسیاری از کشورهای اسلامی و غیر اسلامی گرفتار انحصارطلبی‌های گوناگون حزبی، نژادی، زبانی و مذهبی، قومیتی و…شده و هستند و خواهند شد که همین عوامل موجب نابسامانی‌های حکومتی شده است، بسیاری از جنگ‌ها و تجاوزها در جهان معلول انحصارطلبی مسئولان حکومتی و زمامداران است، از این رو دست اندرکاران امور حکومتی باید تلاش نمایند تا با تربیت درست مدیران و مسؤولین از بروز این آفت جلوگیری کنند. روی کار آمدن افراد نالایق به حوزه مدیریت یک جامعه ضربات جبران ناپذیری بر پیکره ارزش‌های آن جامعه می زند. حضرت علی (ع) درباره انسان‌های بیمار و ناکارآمد می‌فرماید: «فانّ المتکاره مغیبه خیرٌ من مشهده و قعوده اغنی من نهوضه؛ سست عنصران ناراضی نبودشان بهتر از حضورشان و بی کاری آنان از اقدامشان مفیدتر است.» واگذاری امور به افراد نالایق و ناآگاه از آسیب‌های مدیریتی است. با توجه به گستره دامنه دار مدیریت و مسؤولیت نباید کارها به کسانی سپرده شود که احساس وظیفه نکنند و نتوانند بار سنگین این رسالت را تا پایان بر دوش بکشند. داستان حضرت یوسف (ع) و اشاره آن حضرت به استعداد و قابلیت خویش در اداره امور اقتصادی مؤید مطالب مزبور است.
قرآن کریم از زبان این پیامبر (ع) می‌فرماید: «قال اجعلنی علی خزائن الارض انّی حفیظٌ علیمٌ؛ مرا سرپرست گنجینه‌های سرزمین مصر قرار بده، زیرا امانت داری با وفا و آگاه هستم.» مولای پرهیزگاران (ع) در عهدنامه خود به مالک اشتر درباره انتخاب مدیران لایق این گونه توصیه می‌کند: «و اجعل لرأس کلّ امرٍ من امورک رأساً منم لایقهره کبیرها و لایتشتّت علیه کثیرها؛ برای هر یک از کارها رئیس و مدیری انتخاب کن، مسؤولی که کارهای بزرگ او را مغلوب نسازد و زیادی کارها وی را پریشان و خسته نکند.» بنابراین شایستگی، کاردانی و تعهد و در یک کلام شایسته سالاری برخواسته از دین یکی از لوازم اساسی در مدیریت در عرصه اقتصادی، فرهنگی، اداری و اجتماعی است. شایسته سالاری فامیل بازی و حزب و گروه بازی و جناح بازی و دوست بازی را منزوی و راه خدمت به مردم را هموار می‌کند. اینکه شخص فرزند کیست؟ یا وابسته به کدام خانواده و گروه سیاسی و…است راه پیشرفت را می‌بندد! سپردن مسوولیت نباید منحصر به افراد و خانواده‌های خاص یا حزب و گروه خاص باشد بلکه هر شخص که توانایی کار و فعالیتی را دارد و می‌تواند جهادگونه به مردم خدمت کند و گره‌ای از گرههای جامعه باز کند و از تخصص و تعهد کاری که به او سپرده می‌شود توانمند بلکه سرآمد است باید وارد میدان شود. اما انحصار طلبی یعنی چه؟ انحصارطلبی به معنای مخصوص کردن امری به شخص یا گروه، دارای انواع متعدد و متنوع است که شامل حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مانند آن می‌شود. شاید انحصارطلبی در ثروت و قدرت مهم‌ترین جلوه‌های آن باشد؛ زیرا تاثیرات شگرفی در زندگی عمومی مردم به جا می‌گذارد، با این همه دایره انحصارطلبی فراتر و علل و آثار آن نیز فراگیر است.
ویژه خواری یکی از مصادیق انحصارطلبی است. استئثار به معنای خودگزینی و اختصاص دادن چیزی به خود است. خیلی نیاز به دقت است؟ ویژه خواری! چیزی که سالهاست مردم از نمونه‌های مختلفی که دیده‌اند و شنیده‌اند رنج می‌برند؟ امروز وظیفه دولت و دستگاه قضایی است که دست ویژه خواران را از بیت المال قطع کند؟ باید اجازه ویژه خواری به احدی داده نشود گرچه نزدیکان برخی مسئولان بویژه آقازاده‌ها سالها ویژه خواری کرده‌اند و بهیچ وجه مواخذه نشده‌اند و دست بردار هم نیستند؟
از نظر آموزه‌های قرآنی ویژه خواری و انحصارطلبی می‌تواند به دو گونه شکل گیرد: ۱- اینکه خود را بر دیگران برگزیند و از اطلاعات و دانش و مقامی که دارد برای افزایش قدرت و ثروت خود بهره گیرد؛ به این معنا که اطلاعاتی را که به حکم مسئولیت در اختیار دارد برای خود نگه دارد و از آن برای حذف رقیبان یا سبقت در معاملات و قراردادها و مانند آن استفاده کند؛ ۲- این اطلاعات و دانش را در اختیار خویشان و اقرباء قرار دهد و یا آنان را در معاملات دولتی و ملی بر دیگران مقدم دارد و پیشنهاد انجام کاری را به آنان داده و یا طرح‌های ملی را در وهله نخست به آنان واگذار کند. و این هر دو را ما دیده و شنیده‌ایم! اگر با اینگونه انحصارطلبی‌ها برخورد قاطع صورت گیرد و ویژه خوارانی که شناخته شده هستند مصادره اموال شوند شادابی اجتماعی جامعه مضاعف خواهد شد. اما مهم این است که باید تمامی روزنه‌های ویژه خواری و انحصارطلبی در همه زمینه‌ها مخصوصاً اقتصاد مسدود گردد. اکنون و در حالی که چینش دولت جدید در جریان است مشاوران و گزینش گران مسئولیت‌ها باید مراقب باشند و افرادی را که سابقه انحصارگری و ویژه خواری دارند را از دایره مسئولیت دور کنند و به آنها اجازه ورود و حتی نزدیک شدن به مسئولان را ندهند و در عمل نیز اینگونه افراد را شناسایی و دست آنها را از امور مردم قطع کنند والا مردم را از حقوق خود محروم خواهند کرد. امروز قرار است اعضای کابینه دولت چهاردهم به مجلس معرفی شوند انتظار می‌رود وزرایی که معرفی می‌شوند ویژگیهای دوازده گانه ای که رهبری معظم انقلاب بیان فرمودند را داشته باشند و اگر لازم باشد مجلس باید به وظیفه خود عمل کند باید دولتی همگام با رئیس جمهور تشکیل شود که بتواند با شاخص‌های تعیین شده منطبق و برای پیشبرد اهداف نظام و خدمت به مردم گام‌های ارزشمندی بردارند و گرههای کور اقتصادی را بگشایند.
مظفر حاجیان