به گزارش پایگاه خبری ربیع، در این دوره از سلسلهمطالب «از قرآن بپرس» به بررسی موضوع آب و اهمیت آن از دیدگاه قرآن کریم میپردازیم.
بیان لفظ «آب» ۶۳ بار در قرآن کریم
لفظ «آب» با معادل عربی «ماء»، ۶۳ بار در قرآن آمده است. این آیات اشاره دارند که عرش خداوند بر روی آب بوده و حیات همه جانداران به آب وابسته است و نیز از نقشهای گوناگون آن در زمین از احیای زمین، سرسبزی طبیعت، رویش گیاهان رنگارنگ، پیدایش مراتع، مزارع و باغها با درختان مختلف و انواع گوناگون میوهها سخن رفته است.
به نزول آب بر کوههای بلند و تأمین آب گوارای آشامیدنی، ایجاد نهرها و رودهای بزرگ و تسخیر آب دریاها برای انسان نیز اشاره شده است. منابع و مخازن آب چون دریاها، آسمان، کوهها، نهرها، چشمهها و چاه، از دیگر مسائل مربوط به آب است که آیات قرآن به آن اشاره دارند. آیاتی چند نیز از وجود آب در جهان آخرت به صورت یکی از نعمتهای بهشت خبر داده است.
قرآن کریم در همه این آیات، ذهن انسان را از توجه به علل و عوامل مادی تأمین آب منصرف ساخته و به عامل اصلی تأمین آن، یعنی خداوند سبحان، معطوف داشته است؛ البته در این آیات، گاه به مسائل علمی نیز اشارههای دقیقی شده است؛ اما پیشتر و برتر از آن بر اموری دارای اهداف تربیتی و هدایتی تأکید شده است.
احیای زمین توسط آب از آیات الهی است
با اینکه همه موجودات عالم ازجمله آب از آیات الهی است که نشان از آفریننده آن دارد، در هیچ یک از آیات مربوط به آب، آفرینش یا وجود آب، آیه خدا شناسانده نشده است؛ بلکه نزول آب از آسمان و در پی آن، احیای زمین، رویش گیاهان و درختان مختلف با انواع گوناگون میوهها که درک آن برای همه افراد بشر محسوس است، از آیات الهی دانسته شده است:
«هُوَ الَّذِی أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّکم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِیهِ تُسِیمُونَ»؛ «او کسی است که از آسمان آبی فرستاد که شرب شما از آن است و گیاهان و درختان که حیوانات خود را در آن به چرا میبرید نیز از آن است.» (النحل: آیه ۱۰)
در این بخش از آیات، گاه نزول آب از آسمان از نشانههای ربوبیت مستمر الهی شناسانده شده که چگونه خدای حکیم، آب را با تدبیر و تقدیر حکیمانه به اندازه بر زمین مرده میریزد و با آن به زمین و اهل آن حیات میبخشد:
«وَ هُوَ الَّذی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ کلِّ شَیءٍ فَأَخْرَجْنا مِنْهُ خَضِراً نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَراکباً وَ مِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِها قِنْوانٌ دانِیهٌ وَ جَنَّاتٍ مِنْ أَعْنابٍ وَ الزَّیتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُشْتَبِهاً وَ غَیرَ مُتَشابِهٍ انْظُرُوا إِلی ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ ینْعِهِ إِنَّ فی ذلِکمْ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یؤْمِنُون انعام»؛ «و هم اوست خدایی که از آسمان آبی فروبارید؛ پس هر نبات را بدان رویاندیم و سبزهها را از زمین برون آوردیم و از آن سبزهها، دانههایی که بر روی هم چیده شده بیرون آریم و از شکوفه نخل خوشههایی است به هم پیوسته و باغهای انگور و زیتون و انار که برخی شبیه و برخی نامشابه هم است (خلق کنیم)؛ شما در آن باغها هنگامی که میوه آن پدید آید و برسد (با چشم تعقل) بنگرید که در آن آیات و نشانههایی (از قدرت خدا) برای اهل ایمان هویداست.» (انعام: آیه ۹۹)
رشد و نمو گیاهان با آب
در آیاتی از قرآن خداوند تمام شگفتیهایی را که در آفرینش مخلوقات مختلف هست و رشد و نمو تمامی این موجودات را به نزول آب وابسته دانسته است و این خود از شگفتیهای بزرگ جهان خلقت و از آیات الهی است و در آیه دیگر نیز این امر را شاهد هستیم:
«الَّذی جَعَلَ لَکمُ الْأَرْضَ مَهْداً وَ سَلَک لَکمْ فیها سُبُلاً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْ نَباتٍ شَتَّی کلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعامَکمْ إِنَّ فی ذلِک لَآیاتٍ لِأُولِی النُّهی؛ «همان خدایی که زمین را آسایشگاه شما قرار داد و در آن راهها برای شما پدید آورد و هم از آسمان آب نازل کرد تا به آن آب آسمانی انواع نباتات مختلف از زمین برویاندیم. شما از آن نعمتها تناول کنید و چهارپایانتان را هم بچرانید که همانا در این کار آیاتی (از ربوبیت) برای خردمندان پدیدار است.» (طه: ۵۳ و ۵۴)
در قرآن نزول آب و در پی آن افزون بر احیای زمین، پراکندهشدن جنبندگان نیز از آیههای الهی شمرده شده است: «إِنَّ فِی خَلقِالسَّموتِ والأرَضِ … و ما أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّماءِ مِن ماءٍ فَأحیا بِهِ الأَرضَ بَعدَ مَوتِها و بَثَّ فیها مِن کلّ دابَّهٍ … لَأَیتٍ لِقَومٍ یعقِلون»؛ «محققا در خلقت آسمانها و زمین … و بارانی که خدا از بالا فروفرستاد تا به آن آب، زمین را پس از مردن زنده کرد و سبز و خرّم گردانید و در پراکندن انواع حیوانات در زمین … در همه این امور ادلهای واضح برای عاقلان است.»(بقره: ۱۶۴)
آب، مایه حیات (۱)
در این دوره از سلسلهمطالب «از قرآن بپرس» به بررسی موضوع آب و اهمیت آن از دیدگاه قرآن کریم میپردازیم.