به گزارش پایگاه خبری ربیع، امروزه مدیریت شهری در بسیاری از کلان شهرهای بزرگ جهان، به سمت فناوری اطلاعات و ارتباطات پیش می رود و از طریق سیستم های پیشرفته و تکامل یافته، شهرهای هوشمند بیشماری در دنیا شکل می گیرد.
شهرهای هوشمند بر مبنای فناوری اطلاعات مدیریت می شوند و در آن همه خدمات و زیرساختها به صورت هوشمند و مجازی اداره می شود، چنین شهرهایی دارای ۶ معیار مهم بر اساس حاکمیت هوشمند، شهروند هوشمند، محیط زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند و انرژی هوشمند هستند، معیارها و مولفه‌هایی که هر یک می تواند،مدیریت شهری را توسعه دهد و رفاه و خدمات بلند مدتی را برای شهروندان به وجود بیاورد.
شهرهای هوشمند از انواع تراشه ها و سنسورهای الکترونیکی در جهت جمع آوری اطلاعات و تحلیل داده ها استفاده می کنند و از این اطلاعات در راستای مدیریت منابع بهره می گیرند. شهرهای هوشمند در مدیریت خود، اطلاعات وسیعی از شهروندان، نیازها، منابع و دستگاهها دارند و با پردازش و تجزیه و تحلیل این اطلاعات،سیستم های هوشمندی را برای ارائه خدمت به شهروندان طراحی می کنند.
شهرهای هوشمند با هزینه های کلانی ایجاد می شوند، اما در حقیقت این روند،یک سرمایه گذاری طولانی مدت در جهت آسایش و رفاه شهروندان به شمار می رود،در این فرآیند خدمات و کاربری های شهری از طریق فناوری اطلاعات و تکنولوژی های پیشرفته در اختیار شهروندان قرار می گیرد.
افزایش بهره وری،کاهش هزینه ها، مدیریت منسجم و ارتقای امنیت عمومی، از مهمترین ره آورد شهر هوشمند است، در چنین شهری مدیریت و نظارت به سهولت انجام می شود و خدمات الکترونیکی و شبکه‌های پرسرعت و پیشرفته، محیط زندگی شهروندان را به بهترین شکل مدیریت می کنند.
شهرهای بزرگی در سطح جهان در مسیر هوشمند شدن حرکت می کنند و یا به شهری هوشمند مبدل شده اند، در چنین شهرهایی، پروژه ها و طرح های مختلفی بر اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات پایه ریزی شده اند و نرم افزارهای متنوعی،زیرساختهای شهری را شکل می دهد و تردد،ترافیک،خدمات و امنیت را سهولت می‌بخشند.
شهروندان در شهرهای هوشمند،از شبکه های به هم پیوسته در ارائه خدمات بهره مند می شوند و مدیریت شهری خودشان را توسعه یافته درمی یابند و از تصمیم ها در حوزه شهری بر اساس تحولات روز، رضایت دارند و به دلیل بهره وری های به وجود آمده، حاضرند هزینه های شهر هوشمند را بپردازند چرا که با کاهش ترافیک و صرفه جویی در وقت و هزینه و امنیت بالا در امور روزمره مواجه اند.
در شهر هوشمند، شهرداری ها از طریق اپلیکیشن های پیشرفته، خدمات خود را به شهروندان ارائه می دهند، از این رو خدمات به بهترین شکل توزیع می یابد و شهروندان به صورت هوشمند از خدمات شهری بهره مند می شوند و به دلیل رضایتی که از امور وجود دارد،نشاط اجتماعی در شهر حاکم می شود و شهروندان، رشد و تکامل و پیشرفت مدیریت شهری را با توجه به خدمات هوشمند به خوبی لمس و از آن استفاده می کنند.
شهر هوشمند، امکاناتی مجهز و پیشرفته ای در اختیار شهروندان قرار می دهد، چنین شهرهایی، تمامی زیرساختهای لازم را برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات طبق آخرین نظریه های تکامل یافته مدیریت شهری مجهز کرده اند. در شهر هوشمند،حمل و نقل، ترافیک، تاسیسات، خدمات و سیستم های آموزشی و اطلاعاتی به صورت هوشمند مدیریت می شود و خدمات اجتماعی گسترده ای به شهروندان ارائه می گردد.
در شهرهای هوشمند در سطح جهان،خدمات و آموزش و زندگی بر اساس هوشمندی و هوش مصنوعی برنامه ریزی می شود و مدیریت شهر با بهترین شاخصه ها و مولفه ها بر اساس فناوری و پیشرفت تکنولوژی انجام می پذیرد.
قم به عنوان جهان شهر شیعی می تواند در چند قدمی تحقق شهر هوشمند قرار بگیرد؛ به شرط اینکه زیرساختهای لازم و راهبردی برای فرآیند هوشمند سازی ایجاد شود و از همه مهم تر در مسیر هوشمند شدن مدیریت شهری، فرهنگ سازی شکل بگیرد و هوشمند سازی به یکی از مطالبات مهم شهروندان مبدل شود.
شهرداری قم در سالهای اخیر،گام هایی در جهت تحقق شهر هوشمند برداشت و خدماتی بر مبنای فناوری اطلاعات و ارتباطات به شهروندان ارائه کرد، هر چند هنوز تا مسیر هوشمند شدن و پیش بردن امکانات و شرایط به سمت و سوی توسعه و تکنولوژی فاصله داریم، اما می توان در ارائه خدمات گسترده در بستر الکترونیک و فناوری و اطلاعات،فاصله ها را برداشت و شهری هوشمند طراحی کرد.
قم می تواند در ایجاد شهری هوشمند،قدم های بزرگی بردارد اما قبل از آن، نیاز به برنامه ریزی برای حضور شهروندانی هوشمند داریم، شهروندانی که تغییرات و تحولات را به بهترین شکل می پذیرند و فناور محور می‌شوند و زندگی هوشمندی را برای خود برمی گزینند. این شهر در جهت هوشمند شدن، نیاز به برنامه ریزی آگاهانه و مدبرانه و سرمایه گذاری بلند مدت دارد تا حرکتی نوین را به سمت الکترونیکی کردن خدمات و هوشمند سازی آغاز کنیم.
یکی از حرکت های مهم شهرداری قم در تحقق این امر راه اندازی ستاد شهر هوشمند و تاسیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است تا بتوان در توسعه شهری هوشمند حرکت کرد. حرکتی که البته تک بعدی نیست و باید در آن سهم مهمی برای شهروندان در نظر گرفت.
شهرداری قم برای نخستین بار در کشور، در جهت تحقق هدف تعیین شده در چشم‌انداز مصوب ۱۴۱۴ شهر مقدس قم مبنی بر توسعه شهر خلاق و هوشمند به عنوان هدف ششم و همچنین اجرای سند راهبردی قم ۱۴۰۰، نهادی سازمانی برای ایجاد شهر هوشمند به نام ستاد شهر هوشمند ایجاد کرد و گام‌های عملی در این زمینه را برداشت.
شهرداری در جهت ایجاد تعاملات دو سویه با شهروندان و یکپارچه سازی خدمات الکترونیک دستگاه‌های اجرایی،اهدافی را تعیین کرد تا ضمن افزایش سلامت اداری در کاهش سفرهای غیر ضروری درون شهری و کاهش هزینه در خدمت رسانی گام های اساسی بردارد.
در حال حاضر بنا به گفته مسئولان در مدیریت شهری قم، زیرساخت‌های نرم افزاری شهر هوشمند در داخل شهرداری ایجاد شده است و سایر دستگاههای اجرایی نیز باید در این زمینه با شهرداری همکاری کنند.
امروز بسیاری از شهروندان در قم از بروکراسی های اداری که فرآیند خدمت رسانی را کند می کند، نارضایتی دارند و انتظار می رود با برنامه های راهبردی بتوان تکنولوژی روز را به خدمت گرفت و سیستم های یکپارچه‌ای را در مدیریت شهری ایجاد کرد و با شبکه های پیشرفته در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شهری هوشمند به وجود آورد.
با توجه به اینکه پیش بینی می شود قم نیز همچون سایر شهرها به دلیل مهاجرت های گسترده با رشد جمعیتی در سالهای آینده روبرو شود، باید بتواند از منابع و امکانات به بهترین نحو استفاده کرد، بر این اساس طراحی شهر هوشمند با توجه به قدرت و توانایی که در مدیریت منابع و کاهش هزینه ها دارد می تواند بسیاری از مشکلات در ارتباط با فرآیند شهرنشینی را رفع کرده و حتی زمینه رشد و توسعه اقتصادی را فراهم بیاورد.
با توجه به اینکه قم یکی از قطب های مهم در تولید نرم افزارهای دینی در سطح جهان به شمار می رود می‌تواند توانایی خود را در ایجاد شهری هوشمند و طراحی نرم افزارهای پیشرفته نشان دهد به شرط اینکه راه حل های هوشمندانه ای شکل بگیرد و بتوانیم برای استفاده از تکنولوژی های روز جهان بر اساس نیازهای بومی در این شهر برنامه ریزی کنیم.
باید حرکت قم به سمت و سوی تحقق شهری هوشمند، شهری امن تر،زیباتر و پاکیزه تر باشد و در بهداشت و سلامت و جمع آوری زباله و حمل و نقل و سایر خدمات،بهترین روش ها را برای شهروندان انتخاب کنیم. بی شک اگر قم به شهری هوشمند تبدیل شود بهتر از یک شهر سنتی می تواند از منابع استفاده کرد و امکانات و ظرفیت های بالنده ای را برای شهروندان به وجود آورد و به ارتقای زندگی شهروندان کمک کرد.
شهری که در سایه هوشمندی و استفاده از فناوری های نوین،می تواند خدمات گسترده ای را به زائران و مسافران ارائه دهد و حتی ظرفیت های توریستی بیشماری را با توجه به توسعه یافتگی برای علاقه مندان ترسیم کند.
قم می تواند در کنار هوشمندترین شهرهای جهان قرار بگیرد و به تکنولوژیک ترین شهر جهان تبدیل شود، اگر زیرساختهای لازم فراهم گردد و شهروندان هر یک در مدیریت شهری خود را عنصری اثرگذار بدانند،آنگاه ایجاد ساختمان های هوشمند و خانه های هوشمند و شکل گیری شهروندانی هوشمند اتفاقی دست نیافتنی نخواهد بود.
با توجه به ضریب بالای نفوذ تلفن و اینترنت در قم می توان به راحتی برای داشتن شهری هوشمند برنامه ریزی کرد و با نگاهی تخصصی و شناخت نیازها، توسعه هوشمندسازی را سرعت بخشید و رفاهی دیجیتالی برای شهروندان رقم زد و امتیازهای خوبی را در فرایند هوشمند سازی برای شهروندان در نظر گرفت.
شهر هوشمند پدیده ای دور از دسترس نیست اگر شهرداری با راهکارهایی خلاقانه و نوآورانه، مدیریت شهری را به سمت هوشمندی هدایت کند و دامنه خدمات را توسعه دهد این امر امکان پذیر خواهد بود، البته شهری هوشمند تنها به واسطه تلاش مدیران شهری به وجود نمی آید و همه دستگاهها و نهادها باید دست در دست یکدیگر دهند تا شهری هوشمند و شهروندانی هوشمند داشته باشیم.
مدیریت شهری می تواند با هوشمند سازی خدمات، کیفیت زندگی شهروندان را ارتقاء و ابزارهای هوشمندی را در اختیارشان قرار دهد و زیرساختهای فیزیکی و خدمات شهری را هوشمند سازد و عناصر سنتی در زندگی شهری را به روزرسانی کند. با استفاده از ابزار پیشرفته، قم نیز می تواند مردم را با چراغ ها و روشنایی های هوشمند،پارکینگ های هوشمند و ساختمان های هوشمند و در مجموع محیط زیستی هوشمند آشتی دهد و حتی بر روی کسب و کار و معیشت مردم اثری مثبت نهاده و سیستمی فراگیر و مطمئن برای شهروندان ایجاد کند و پاسخگوی نیازهای آن ها در هر سطحی باشد.
سامانه های امنیتی و نظارتی وقتی با هوشمندی همراه شوند امنیت عمومی در همه سطوح افزایش می یابد و می توان مانع از بسیاری از آسیب ها و معضلات شد البته در شهر هوشمند باید بتوان از آسیب هایی که سیستم‌های هوشمند را تهدید می کند نیز جلوگیری به عمل آورد و از حملات سایبری و هک ممانعت کرد.
وقتی شهروندان تاثیر شگرفت هوشمند سازی را در زندگی شهری خود ببینند قطعا به آن اعتماد می کنند، اما قبل از هر چیزی باید فرهنگ سازی را در راس امور قرار بدهیم چون ورود ابزار نوین بدون در نظر گرفتن فرهنگ استفاده از آن ابزار می تواند آسیب زا باشد.
در این میان رسانه ها داری قدرت بالایی در فرهنگ سازی هستند و می توانند به عنوان بازوان قدرتمند مدیریت شهری وارد میدان شده و فناوری شهر هوشمند را به شهروندان معرفی کرده و بسترهای لازم را برای فراگیری از ابزارهای هوشمند در مدیریت شهری فراهم کنند.
ممکن است نگرانی هایی از به خطر افتادن حریم خصوصی و سوء استفاده و یا نقص در داده ها در رابطه با شهری هوشمند برای شهروندان به وجود بیاید اما راهکارهای مناسبی در ارتقای ضریب امنیت در پایگاههایی داده ای وجود دارد که سیستم را قابل کنترل می کند و تا حد زیادی از نگرانی های موجود می کاهد،ضمن اینکه می توان با ایجاد محدودیت هایی برای کاربران امکان نفوذ در سیستم ها را از میان برد و به رفع نواقص امنیتی پرداخت.
در شهر هوشمند برنامه ریزی ها برای تمامی آحاد جامعه از جمله افراد آسیب پذیر و سالمندان و معلولان نیز وجود دارد و می توان برای حفظ سلامت و رفاه بلندمدت شهروندان سرمایه گذاری کرد،البته با توجه به محدودیت های مالی،حضور سرمایه گذاران بسیاری از مشکلات در مسیر تحقق شهر هوشمند را از میان می برد و با اعتماد به بخش خصوصی و البته نظارت دقیق بر انجام فعالیت ها می توان برای داشتن شهری هوشمند برنامه ریزی کرد.
در این راستا ستاد هوشمندسازی شهر قم عهده دار وظایف مهمی در چارچوب قوانین شهرداری است که این وظایف مهم شامل مدیریت و هماهنگی و نظارت بر تدوین و اجرای نقشه راه شهر هوشمند قم،نظارت بر عملکرد کارگروه های تخصصی و یکپارچه سازی جهت تدوین، ابلاغ استانداردها و پروتکل‌های مورد نیاز هوشمندسازی شهر و هماهنگی های لازم برای استفاده از منابع مشترک توسط همه دستگاه های اجرایی شهر و مدیریت و نظارت عالی بر انجام پروژه های زیر ساختی است.
در حال حاضر به گفته مسئولان، برنامه نخست برنامه ۵ ساله، توسعه فناوری اطلاعات شهرداری قم است و برنامه دوم نیز شامل نقشه راه شهر هوشمند است، شهر قم جز معدود شهرهای ایران است که توانسته گام‌های ارزشمندی را در مسیر هوشمندسازی و شهر الکترونیک بردارد، اگر چه یکی از موانع مهم در مسیر هوشمند سازی، عدم فرهنگ سازی است، متاسفانه هنوز شهروندان، هوشمند سازی را مطالبه ای مهم قلمداد نمی کنند و بدان احساس نیازی ندارند.
هم اکنون مباحث تحول دیجیتال در شهرداری قم آغاز شده و نیازمند ارتقاء فرهنگ توجه به این مبحث در ساختار اداری شهر هستیم، با توجه به اینکه قم شاهراه ارتباطی ۱۷ استان در کشور است طرح هوشمند سازی در قم به عنوان پایلوت در دستور کار قرار گرفته است ضمن اینکه قم در تولید محتوا و سطح با سوادی و جمعیت شهری دارای شاخصه های مهمی است که هوشمند سازی را آسان می کند.
شهر هوشمند می تواند ما را به توسعه پایدار برساند و قابلیت های ویژه ای در اشتغال و رونق تولید ایجاد کند و حتی به شهر زیارتی قم،امکانات ویژه ای در پذیرایی از زائران ارزانی دارد.
در مساله هوشمندسازی مباحث فنی بین ۲۵ درصد تا ۳۰ درصد است و مباحث هوشمندسازی در حیطه فرهنگی اهمیت زیادی دارد،در این میان اولویت ما شهرداری هوشمند برای داشتن شهری هوشمند و شهروندانی هوشمند است و باید در این عرصه مهم برنامه ریزی کرد.