به گزارش پایگاه خبری ربیع، امام علی (علیه السلام) برای زدودن شرایط ناعادلانه زندگی و دست یابی به عدالت اقتصادی، آن هم با توجه به بی عدالتی جامعه آن روز به آن دامن زده شده بود، شعار عدالت اقتصادی را مطرح کرد و در راه تحقق آن سیاست هایی را در پیش گرفتند که دلسوزی نسبت به اموال بیت المال از جمله آنهاست. در آن زمان مهم ترین منبع درآمد حکومت آن حضرت بیت المال بود که از راه‌های گوناگون مانند غنایم جنگی و اخذ مالیات به دست می آمد. بنابراین، بیت المال که به منزله درآمد ملی حکومت ایشان و وسیله رفاه مردم بود، از ناحیه ایشان نسبت به آن دقت و دلسوزی می شد; چنان که وقتی شبی طلحه و زبیر بر او وارد شدند، امام (علیه السلام) چراغی را که در برابرش بود، خاموش کرد و فرمود تا چراغی از خانه برایش آوردند. طلحه و زبیر سبب آن را پرسیدند; فرمودند: روغن چراغ از بیت المال بود. سزاوار نیست با شما با روشنایی آن همنشینی کنم. ایشان در همین زمینه در نامه ای به عاملان صدقات نگاشتند: وقتی مآل مردم را با افرادی روانه می سازی، به کسی بسپار که به دینداری او اطمینان داری، تا به ولی مسلمانان برساند و او میان آنان پخش کند و بر آن جز خیرخواهی دلسوز و امانت دار و حافظ و نگهبان واقعی مگمار.

این سیره مدیر در جامعه اسلامی است که باید الگوی مدیران قرار گیرد. اگر این سیره الو قرار گیرد دیگر تفکرات قومی و قبیله ای و حزبی و گروهی و جزیره‌ای وجود نخواهد داشت و دست اندرکاران حکومت همه مردم را یکسان می نگرند و خود را خادم همه می دانند و برای همگان خیرخواهی و جانفشانی می کنند تا رفاه شهروندانشان را فراهم آورند. دست همکاری به سوی کسانی دراز می کنند که بتوانند بیت المال را پاس دارند نه اینکه آنرا از آن خود بدانند و بی اعتنا به حقوق مردم آنرا استفاده و در اختیار فرزندان و وابستگان قرار دهند در واقع باید چشم آقازادگی و فامیل بازی و …به کلی کور گردد.

کسانی باید در دولت مسئولیت داده شوند که فرزندانشان مثل سایر جوانان کشور بیکارند نه کسانی که فرزندشان دانشجو است و در کسوت مشاور فلان مسئول یا…قرار گرفته تا هم حقوق بگیر باشد هم مقام داشته باشد و همزمان تحصیل را ادامه دهد؟! یا وابسته و آقازاده فلان مقام باشد و تخصص و توانایی و …اصل قرار نگیرد بلکه فقط آقازادگی ملاک و معیار سپردن مسئولیت باشد چنانچه این روزها مواردی شنیده می شود موجب نگرانی است؟

امام (علیه السلام) هرگز اجازه نمی دادند مسئولان حکومتی کوچک ترین تعرضی نسبت به اموال بیت المال مسلمانان داشته باشند. به زیادبن ابیه در این مورد نگاشتند: به خدا قسم، اگر به من خبر رسد که در اموال مسلمانان خیانتی کوچک یا بزرگ از تو سرزده است چنان با تو برخورد خواهم کرد که کم ارج و خوار و از هزینه زندگی درمانده و پریشان حال گردی. امام علیه السلام تأمین امکانات اولیه زندگی مردم را از جمله وظایف حکومت می دانستند که در برقراری نظام سالم اقتصادی و فراهم آوردن امکانات مادی لازم برای مردم تاثیر گذارند; چنان که یکی از دلایل پذیرش حکومت را توجه به همین مسئله دانسته اند: شما را بر من حقی است. از جمله، حقی را که از بیت المال دارید بگذارم همانا بر امام نیست جز آنچه از امر پروردگارش به عهده او واگذار شده و… رساندن بهره‌های بیت المال به آنان. امام علی (علیه السلام) در راه رسیدن به این هدف از هیچ تلاشی دریغ نکرد. با تقلیل مالیات ها و ایجاد زمین های کشاورزی و سپردن آن به دست مردم زندگی آن‌ها را رونق بخشید. همچنین نظارت بر قیمت ها و تنظیم بازار را از وظایف حکومت می دانستند امام علی (علیه السلام) از یک سو، به زمامداران درباره توجه به اقشار تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و خدمتگزاران و مصرف کنندگان سفارش نمودند و از سوی دیگر، جهت امنیت اقتصادی و تأمین همه جانبه زندگی مردم نظارت مستقیم بر بازار را مورد تأکید قرار دادند: «با این همه بدان که در بسیاری از آنان (بازرگانان و تاجران) تنگ چشمی آشکار، بخلی زننده، احتکار کالاهای سودآور و تحکم در خرید و فروش دیده می شود که به زیان انبوه مردم و لکه ننگی بر دامان زمامداران است. پس راه احتکار را ببند، چنان که رسول اللّه (صلی الله علیه وآله) بست.» همچنین به کارگزار خود دستور داد که نرخ‌ها را در سطحی نگه دارد که برای همه گروه های مردم قابل تحمل باشد و به فروشندگان نیز زیانی نرساند. توجه خاص به مسائل مالی افراد محروم جامعه را نیز از وظایف حکومت می دانستند. امام علی (علیه السلام) ضمن نامه ای به مالک اشتر از این طبقه به طبقه سفلی یاد نمودند و از ایشان خواستند که توجه ویژه‌ای به آنان داشته باشد: «پس خدا را در ارتباط با طبقه فرودستان، زمین گیران، نیازمندان و دردمندانی که دردشان را هیچ چاره ای نیست، در نظر داشته باش. چه در میان این قشر کسانی هستند که به بیچارگی می افتند ولی اظهار نمی کنند. قسمتی از بیت المال و غلات را به اینان اختصاص بده.» اما نظارت و برخورد با فاسد و مفسد مد نظر امروز ماست. وقتی افراد بدانند نظارتی دقیق و اصولی بر کارهای آنان وجود دارد، خود را ملزم به رعایت اصول و موازین می دانند. اما اگر زمامدار مراقب اعمال و رفتار کارگزاران دولتی نباشد، بعید نیست افرادی به سوء استفاده از منصب و مسئولیت خود بپردازند و با ظلم و تعدی به مردم و خیانت و بی عدالتی و فساد، مردم را نسبت به حکومت مأیوس و بدبین سازند و نظام جامعه را از هم بپاشند. از این رو، برای جلوگیری از این وضع برقراری یک نظام بازرسی دقیق و مطمئن که گزارش های صحیح و قابل اعتمادی درباره کارکنان ارائه دهد، لازم است. چنانچه امام علی (علیه السلام) به مالک اشتر فرمودند: پس در کارهایشان مراقبت کن و جاسوسانی راستگو و وفادار بر آن بگمار; زیرا مراقبت نهانی تو در کارهایشان وادارکننده آنان به رعایت امانت و سازش با رعیت است. به یکی از کارگزاران خویش نیز فرمودند: و هر عیب که در کار دبیرانت باشد و تو از آن غافل شوی، به عهده تو می باشد. جریان نظارتی کشور باید مراقب عملکرد مسئولان باشد و در اولین خطا تذکر و برگرداندن به خط راست و درست سرلوحه کار قرار دهند.