عاطفه بازفتی

به گزارش پایگاه خبری ربیع، نوشتن یکی از بزرگ­ترین اختراعات بشر است؛ دریچه­ای به روی تمدنی نوین. از زمانی که آدمی توانست افکار و اندیشه­اش را بنویسد متمدن­تر شد. قلم وسیله­ای است برای نوشتن، آفریدن و ابزاری است برای ثبت تاریخ و فرهنگ.

مدت­هاست با صفحه کلید و لپ­تاپ مأنوسیم و در اپلیکیشن­ها پیام­هایمان را تایپ می­کنیم اما گاهی دلمان  برای قلم و خودکار و کاغذ تنگ می­شود و  گاهی هم خواه ناخواه خودکاری از جیبمان بیرون می­آوریم تا امضایی بزنیم پای یک برگه، یک چک و…

۱۴ تیرماه روز قلم است؛ روزی برای نویسندگان، شاعران، مترجمان، پژوهشگران و هرکسی که او را اهل قلم می­نامیم. این روز در سال۱۳۸۱ پس از پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به ثبت رسید. در مورد علت نامگذاری روز قلم دو نظر وجود دارد: اولین دلیل جشن تیرگان و به رسمیت شناختن کاتبان و نویسندگان در زمان پادشاهی هوشنگ پیشدادی است و دلیل دوم روز سیاره عطارد یا همان تیر است. این سیاره به اعتقاد قدما کاتب و دبیر فلک و ستارگان به شمار می­رفته است. در گذشته وقتی اسم ماه با روز یکی می­شده آن روز را جشن می­گرفتند. ۱۴ تیرماه نیز در تقویم «تیر روز» است که متعلق به سیاره عطارد است.

در ادبیات فارسی بارها در شعر شاعران سرزمین­مان به نویسندگی سیاره تیر یا همان عطارد اشاره شده آنجا که حافظ می­سراید:«ای که انشای عطارد صفت شوکت توست/ عقل کل چاکر طغراکش دیوان تو باد» و یا در سروده­های مولانا می­خوانیم:« عطاردوار دفترباره بودم زبر دست ادیبان می­نشستم/ چو دیدم لوح پیشانی ساقی، شدم مست و قلم­ها را شکستم» و یا آنجا که مولانا بازهم میان عطـــارد و قلم تناسب می­سازد:«عطارد را همی­گفتم به فضل و فن شوی غره/قلم بشکن بیا بشنو پیام نیشکرباری»

در شعرهای معاصر نیز نشان اهمیت قلم و نویسندگی را می­بینیم چرا که نوشتن همیشه زندگی است، نفس کشیدن است، خلق کردن و شوری عاشقانه و سماع کلمات است. «حسین دهلوی» شرح سختی­هایش را این­گونه می­سراید:«قلم به دست گرفتم، ولی چه بنویسم؟/که شرح بی­کسی­ام در خطوط پیشانی است» بارها در شعر فارسی به این نکته برمی­خوریم که از قلم خون می­چکد، «عارف قزوینی» احتمالا با چشمی گریان می­سراید:«احوال دل مپرس، که خون ریزد از قلم/ وقتی که می­رسم سر شرح بیان دل» و یا در سروده­ای از «سعید شیروانی» نوشتن مثل زندگی و نور تصور شده است:«اگر این پنجره در سینه دیوار نبود/و کنارم، قلم و کاغذ و خودکار نبود/ چه بلاهای عجیبی به سرم می­آمد/فرض کن داخل زندانی و سیگار نبود» در بیتی زیبا «فرخی یزدی» قلم و نویسندگی را سرچشمه ماندگاری نام و تمدن می­داند:«در دفتر زمانه فتد نامش از قلم/ هر ملتی که مردم صاحب قلم نداشت»

قلم زبان عقل و معرفت و احساس انسان­هاست و بیان کننده اندیشه و شخصیت صاحب آن است. ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که بگویید قلم فلان نویسنده برایم دلنشین­تر است منظور همان طرز اندیشه و قلمرو فکری اوست که با قلم جاری شده است. قلم هر کس نشانی از هویت و اندیشه او دارد.

یکی از سوگندهای قرآن، قسم به قلم است و آنچه می­نویسد. همین آیه در سوره قلم نشان می­دهد که نوشتن و نویسندگی و انتشار تفکر تا چه حد می­تواند پراهمیت باشد و شاهدی بر شرافت و قداست قلم است. گفته شده در زمان پیامبر اسلام(ص) اسیرانی که به ده نفر از مسلمانان خواندن و نوشتن می­آموختند، می­توانستند آزاد شوند و این عمل در جامعه محروم از تمدن و گرفتار جاهلیت آن روزگار زیباترین و موثرترین پیام برای ارج­گذاری به جایگاه علم و قلم بوده است.

کلمات نشان دهنده اندیشه صاحب قلم خود هستند. درست است که سبک زندگی جدید باعث شده کمتر خودکار یا قلمی به دست بگیریم و بنویسم اما لازم است وقتی متنی کوتاه هم می­خواهیم بنویسم حواسمان به تقدس قلم و آنچه می­نویسد باشد!

عاطفه بازفتی