به گزارش پایگاه خبری ربیع به نقل از روزنامه کیمیای وطن، تولید پسته ایران در سال ۲۰۱۷ براساس گزارش فائو معادل ۵۷۴٬۹۸۷ تن بود که ایران را در مقام اول جهان قرار داد. پس از ایران آمریکا با تولید ۲۷۲٬۲۹۱ و چین با تولید ۹۵٬۲۹۴ تن در مقام دوم و سوم قرار گرفتند. اما سال گذشته به دلیل تغییرات اقلیمی تولید پسته ایران تقریبا به صفر رسید. خسارت درخور توجهی را به باغداران و سایر مشاغل وابسته به آن وارد کرد.

امسال اما وضعیت تولید پسته نسبت به سال گذشته بهبود یافته و پس از برداشت پسته کال، این روزها تولیدکنندگان مشغول برداشت پسته رسیده هستند. برای بررسی وضعیت تولید و عرضه این محصول گرانبها به گفت‌وگو با یکی از تولید و صادرکنندگان پسته رفسنجان نشستیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

– پیش از هر چیز خودتان را معرفی کنید و بفرمایید که چند سال هست در کار تولید، تجارت و صادرات پسته هستید.

امید ناصری، ۴۵ ساله و فارغ‌التحصیل مهندسی باغبانی هستم. دقیقا ۲۳ سال است که در زادگاهم رفسنجان و همچنین سایر نقاط کشور فعالیت کشاورزی دارم و تولیدکننده پسته هستم.

من بیش از شصت هکتار باغ شخصی دارم و ده‌ها برابر این میزان را هم مدیریت کرده و مشاوره می‌دهم. من در سال ۹۶ تولیدکننده برتر کشوری پسته شناخته شدم. میانگین برداشت از باغ‌های ما بالای دو تن است. البته باید بگویم که من به همراه چند تن از دوستانم بزرگ‌ترین گروه مجازی پسته کشور را هم داریم و در آنجا به صورت کاملا رایگان به کشاورزان کمک می‌کنیم که بتوانند تولید بالایی داشته باشند و روزانه به صدها سؤال و مشکل آنها پاسخگو هستیم.

– حجم تولید باغ‌های شما چه اندازه است و وضعیت تولید و محصول باغ‌های پسته نسبت به سال گذشته چطور است؟

متأسفانه امسال به دلیل نوسانات دمایی در رفسنجان میزان محصول مناسبی نداریم؛ ولی باز هم اوضاع نسبت به سال گذشته که میزان محصول تقریبا صفر بود، خیلی بهتر است. البته در نقاط دیگر کشور خوشبختانه وضعیت محصول بهتر است و پیش‌بینی می‌شود باوجود میزان پوکی بالا در اثر گرمای بالای تابستان و مشکلات دیگر، بالای ۱۵۰ هزار تن تولید کشوری داشته باشیم.

– کمی درباره چگونگی برداشت پسته و تشخیص پسته خوب و زمان صحیح برداشت آن توضیح دهید.

برداشت پسته معمولا اواسط شهریورماه و هنگامی انجام می‌شود که تقریبا ۷۰ درصد پسته‌ها رسیده باشند. علائم رسیدن پسته نیز نرم شدن و به راحتی جدا شدن پوسته نرم بیرونی از پوست استخوانی و خندان شدن پوست استخوانی است. البته مقدار کمی هم پسته کال در مردادماه برای تولید مغز سبز برداشت می‌شود.

– برای عرضه محصول در داخل کشور نیز مشکلات و موانعی وجود دارد؟

متأسفانه بازار پسته نیز مانند بازار سایر محصولات کشاورزی کشور دارای مشکلات و هرج و مرج زیاد است. مهم‌ترین مشکل هم به نظر من تفاوت زیاد قیمت از تولید تا مصرف و نداشتن یک متولی خاص است.

– درباره مشکلات صادرات پسته ایران به خارج از کشور توضیح دهید.

بزرگ‌ترین مشکل صادرات پسته کشور در حال حاضر تحریم‌ها است؛ از حمل و نقل گرفته تا فروش و بازگشت پول.

متأسفانه با قوانینی که بانک مرکزی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات از طریق سامانه و تعهدات ارزی صادرکنندگان وضع کرده، گره‌ای بر گره‌های دیگر صادرات پسته زده شده است. باید گفت که با توجه به میزان محصول امسال و تولید بالای پسته در آمریکا در سال جاری، اگر دولت سریعا فکری برای این موضوع نکند قیمت پسته ایران به شدت افت می‌کند و تمام بازارهای صادراتی را هم از دست خواهیم داد.

– درباره تأثیر تحریم‌ها بر صادرات پسته بیشتر توضیح دهید.

همانطور که گفتم الان صادرات خیلی سخت شده و صادرکنندگان خرید پسته را بیشتر به صورت مدت‌دار انجام می‌دهند. به دلیل اینکه حجم زیادی از پسته به واسطه تحریم باید در یکی از کشورهای همسایه تخلیه و دوباره صادر شود، صادرات امری زمان‌بر شده است. برگشت پول نیز به دلیل تحریم بانکی و اجبار استفاده از شبکه غیربانکی و صرافی‌ها با ریسک بالا انجام می‌شود. ضمنا اگر محموله‌ای به دلیلی در کشتی یا کشوری در مسیر انتقال مدتی بماند یا برگشت بخورد، به دلیل فسادپذیر بودن و دیر برگشتن پول صادرکننده دچار خسارت غیرقابل جبران می‌شود. همه اینها باعث شده که صادرکنندگان حاضر به قبول این همه ریسک نشوند.

– حجم صادرات پسته ایران چقدر است و بیشتر به کدام کشورها صادر می‌شود؟

حجم صادرات پسته بر اساس میزان تولید سال است و به‌طور میانگین بیش از دو سوم پسته تولیدشده در هر سال صادر می‌شود.

بزرگ‌ترین بازار صادراتی پسته ایران هم در چند سال اخیر چین، روسیه، هند، اروپا، امارات، ترکیه، عراق و افغانستان است که البته ۴ کشور پایانی بیشتر به صورت صادرات دوباره به مقصدهای دیگر عمل می‌کنند.

– میزان ارزآوری صادرات پسته به کشور و اهمیت تجارت این محصول باغی را بفرمایید.

اگر صادرات نفت و پتروشیمی را در نظر نگیریم، پسته یکی از ارزآورترین صادرات کشور است.

با توجه به تولید بیش از ۱۵۰ هزار تنی پسته و قیمت جهانی هر تن ۹۶۰۰ دلاری (در مجموع حدود یک و نیم میلیارد دلار) ببینید پسته می‌تواند چه نقشی در احیای اقتصاد کشور در شرایط تحریم ایفا کند، البته اگر متولیان اقتصادی سنگ‌اندازی نکنند.

– درباره میزان اشتغال‌زایی تولید و عرضه پسته توضیح دهید.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تولید پسته اشتغال‌زایی بالای آن است. نگهداری هر ۴ هکتار باغ پسته باعث ایجاد یک شغل دائم و ده‌ها شغل فصلی می‌شود. برای برداشت هر تن پسته خشک دست‌کم ۱۰ نفر کارگر و برای فرآوری آن دست‌کم ۲ نفر به کار گرفته می‌شوند و این به غیر از حمل و نقل و سایر خدمات مرتبط است.

آماری می‌دهم که متوجه شوید کشاورزی چه سهم مهمی در ایجاد اشتغال دارد. وقتی سال گذشته محصول نزدیک صفر شد، نزدیک ۲۰ درصد کارگران دائم و ۵۰ درصد کارگران فصلی در منطقه ما شغلشان را از دست دادند و متأسفانه دولت هم نتوانست با تزریق تسهیلات بانکی مانع بروز این فاجعه شود. سال گذشته متأسفانه بانک کشاورزی هم که ۹۰ درصد منابعش در منطقه ما از تولید پسته است، بسیار ضعیف عمل کرد و به دلیل تنگدستی و نبود نقدینگی کشاورزان برای خرید نهاده تولید، باعث شد امسال هم تحت تأثیر قرار گیرد.

بانکی که وظیفه‌اش حمایت از کشاورزان است در روز آفتابی چتر قرض می‌دهد و در روز بارانی کرکره را پایین می‌کشد. صندوق بیمه کشاورزی هم در کمال تعجب ۱۸۰ میلیارد خسارت بیمه پایه استان کرمان را نداد و جهاد کشاورزی و تمام نهادهای مسئول هم سکوت کردند. انجمن‌هایی هم وظیفه‌شان حمایت از پسته‌کاران بود؛ ولی به دلیل اینکه کشاورزان در مدیریت آنها سهمی ندارند سکوت کردند. این درد تمام کشاورزان این کشور است که هیچ نقشی در تصمیم‌گیری‌ها ندارند و صدایشان هم به هیچ جا نمی‌رسد.

تقاضایم از دولت این است که کشاورزی را دریابد. امسال به دلیل بارندگی اول سال و رونق کشاورزی، با وجود تحریم‌ها میزان بیکاری کمتر شد. کشاورزی می‌تواند کشور را از این پیچ تاریخی در شرایط تحریم عبور دهد؛ اگر مدیریت جامعی وجود داشته باشد، هم شغل تولید می‌کند و هم ارز.

مصاحبه کننده: علی حاجیان