دولت اسلامی در کلام امام خمینی (ره)
رکن اساسی در دیدگاه و کلام امام به عنوان شاخصه اصلی دولت و حکومت اسلامی عدالت است که مهم‌ترین مشخصه در اندیشه حکومت و دولت اسلامی از دیدگاه حضرت امام محسوب می‌شود. از طرفی زور، تبعیض، بی‌عدالتی و… عوامل اصلی نارضایتی مردم از حکومت‌ها است.
به گزارش پایگاه خبری ربیع، رکن اساسی در دیدگاه و کلام امام به عنوان شاخصه اصلی دولت و حکومت اسلامی عدالت است که مهم‌ترین مشخصه در اندیشه حکومت و دولت اسلامی از دیدگاه حضرت امام محسوب می‌شود. از طرفی زور، تبعیض، بی‌عدالتی و… عوامل اصلی نارضایتی مردم از حکومت‌ها است.
امام خمینی (ره)، جزء معدود اندیشمندان بزرگ جهان اسلام در عصر ما و رهبر یکی از بزرگ‌ترین انقلاب‌های جهانی است که توفیق تأسیس حکومت مدنظر خویش یعنی حکومت اسلامی را با توجه به مقتضیات زمان و عمر محدود خویش به دست آورد؛ هر چند او زنده است و اندیشه و تفکرش جهان‌تاب شده و مرزهای جغرافیایی را در نوردیده و منشأ تحولات عظیمی در عالم شده است. امام توانست پس از سال‌ها مبارزه با یاری خداوند بزرگ و تلاش و کوشش بی‌دریغ ملت ایران، حکومتی در قالب «جمهوری اسلامی» به وجود آورد.
از امام در واپسین روزهای حکومت شاه پرسیده شد که شما می‌خواهید چه نوع رژیمی را جانشین رژیم شاه کنید، در جواب فرمودند: «رژیمی که به جای رژیم ظالمانه شاه خواهد نشست، رژیم عادلانه‌ای است که شبیه آن رژیم در دموکراسی غرب نیست» (صحیفه امام، ج ۴، ص: ۳۱۴)
حکومت مطلوب در نگاه امام خمینی، همان حکومت اسلامی است و منظور ایشان از اسلامی بودن حکومت نیز این است که بر موازین و قوانین الهی و دینی اسلام بنا شده باشد. قوانین و ضوابط آن از شرع مقدس اخذ شود و بر جهان‌نگری و ایدئولوژی اسلامی ابتلا یافته باشد. حکومت اسلامی نه استبدادی است و نه مطلقه، بلکه مشروطه است، از این جهت حکومت اسلامی حکومت قانون الهی بر مردم است. چنانچه فرمودند: «حکومت اسلام حکومت قانون است.»
(صحیفه امام، ج ۴، ص:۳۹۷) و نیز فرمودند: «ما هم که حکومت اسلامی می‌گوییم، می‌خواهیم یک حکومتی باشد که هم دلخواه ملت باشد و هم حکومتی باشد که خدای تبارک و تعالی نسبت به او گاهی بگوید که اینهایی که با تو بیعت کردند با خدا بیعت کردند.» (صحیفه امام، ج ۴، ص: ۴۶۰)
یکی از مهم‌ترین شاخصه و معیارهای یک حکومت مطلوب از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) این است که آن حکومت بر مبنای عدل و قسط استقرار یابد، به گونه‌ای که عدالت در تمامی تار و پود آن ریشه دوانیده و در سرتاسر وجود و ابعاد متعدد آن چون عملکرد اهداف، مسئولیت‌ها، وظایف و کنش‌های حکومت و زمامداران متجلی شود. از دید ایشان تحقق عدالت نه‌تنها وظیفه حکومت و بزرگ‌ترین مقصد اسلام که بنیان و اساس یک حکومت مطلوب است.
مطلوبیت حکومت با داشتن خصلت عدالت شناخته می‌شود. این است که آن بزرگوار این مهم را بارها مورد تأیید قرار داده است. آنچه مردم دنبالش می‌گردند عدالت و رفع تبعیض است، بریدن دست رانت‌خواران و فرصت‌طلبان و توزیع عادلانه ثروت و پیشگیری از جامعه طبقاتی و تقسیم جامعه به فقیر و غنی که باید مورد توجه دست‌اندرکاران امور باشد و روزنه‌های آسیب به عدالت را مسدود کنند.
ویژگی دیگر مردمی بودن است؛ بدین معنا که حکومت به لحاظ شکل‌گیری و ایجاد بر آرا و نظر و خواست مردم مبتنی باشد و دارای مشروعیت و مقبولیت مردمی باشد. «مردم» جایگاه والایی در منظر و اندیشه امام خمینی (ره) دارند. امام فرمودند: «ما تابع آرای ملت هستیم. ملت ما هر طور رأی داد، ما هم از آنها تبعیت می‌کنیم. ما حق نداریم خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است پیغمبر اسلام به ما حق نداده است که ما به ملتمان یک چیزی را تحمیل بکنیم، بله ممکن است گاهی وقت‌ها ما یک تقاضایی از آنها بکنیم؛ تقاضای متواضعانه؛ تقاضایی که خادم یک ملت از ملت می‌کند.»
(صحیفه امام، ج ۱۱، ص ۳۴) از دیدگاه امام، بدون همراهی مردم امکان تحقق و استمرار حکومت اسلامی وجود ندارد و در واقع حضور مردم مقدمه‌ای واجب برای این منظور است. به گفته ایشان: «پشتوانه یک حکومتی ملت است. اگر یک ملتی پشتوانه حکومت نباشد، این حکومت نمی‌تواند درست بشود؛ این نمی‌تواند برقرار باشد.» (صحیفه امام، ج ۱۱، ص ۴۵۹)
به گفته امام «از حقوق اولیه هر ملتی است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد. طبیعی است که چون ملت ایران بیش از نود درصد مسلمانند باید این حکومت بر پایه‌های موازین و قاعده اسلامی بنا شود.» (صحیفه امام، ج ۴، ص ۳۶۷) نیز فرمودند: «باید اختیار دست مردم باشد. این یک مسئله عقلی است، هر عاقلی این مطلب را قبول دارد که مقدرات هر کسی باید دست خودش باشد.»
(صحیفه امام، ج ۴، ص ۴۹۴)
البته ویژگی‌های زیاد دیگری برای حکومت اسلامی در کلام امام وجود دارد که اگر توفیق یار بود در آینده به آن خواهیم پرداخت.
مظفر حاجیان