به گزارش پایگاه خبری ربیع، همگی ما تقریبا کما بیش در مورد بیماری که توسط کرونا ویروس جدید ایجاد می شود اطلاعاتی داریم و راه های پیشگیری را نیز به لطف اطلاع رسانی که توسط رسانه ها انجام می شود می شناسیم. پس صحبت کردن در باره ی این موارد تکرار مکررات خواهد بود. در این یادداشت تلاش بر این است که یک دید مناسب در مورد ویروس ها و خصوصا ویروس کرونا جدید به مخاطبین ارائه شود و با توجه به شرایط پیش آمده داشتن اطلاعاتی هرچند مختصر در مورد ویروس ها می تواند مفید باشد.

قبل از این که بتوانیم در مورد کرونا ویروس صحبت کنیم شاید بهتر باشد کمی در مورد ویروس ها بدانیم. این که چرا می توانند انقدر سریع منتقل شوند. چرا درمان آن ها مشکل است. چرا آنتی بیوتیک ها برروی آن ها تاثری ندارند و مسائلی از این دست.

شاید اولین سوالی که حائز اهمیت باشد این است که چرا داروی های آنتی بیوتیک برروی ویروس ها تاثیری ندارند؟

جواب روشن اما کمی گیج کننده است. داروهای آنتی بیوتیک بروی سلول های زنده تاثیر گذار هستند و چرخه ی حیات باکتری های زنده قطع می کنند و آن ها را می کشند. اما ویروس ها زنده نیستند. در واقع نمی توان به سادگی ویروس ها را در زمره ی موجودات زنده به حساب آورد. به همین دلیل است که آنتی بیوتیک ها بر ویروس ها تاثیری ندارند.

اجازه بدهید کمی این مورد را بیشتر واشکافی کنیم. باکتری هایی که معمولا در بدن انسان ایجاد بیماری می کنند سلول هایی هستند دارای تمامی اجزا مورد نیاز برای زنده ماندن. این سلول ها برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن و غذا دارند. باکتری ها پس از جذب غذا و اکسیژن این مواد را وارد سیتوپلاسم خود می کنند و از طریق برایندی به نام تنفس سلولی غذا ها رو می سوزانند و انرژی موجود در آن را استخراج می کنند. برای انجام این روند درون پیکره ی باکتری اندامک های زیادی وجود دارند. در زیر تصویری از ساختار پیکره ی یک باکتری را می بینید. در واقع آنتی بیوتیک هایی که ما برای بهبود بیماری ها استفاده می کنیم برروی یکی از این اجزا تاثیر می گذارند و در جریان عادی زندگی باکتری اختلال ایجاد می کنند و به این شکل در از بین بردن آن به سیستم ایمنی بدن ما کمک می کنند.

اما در مورد ویروس ها این طور نیست. ویروس ها برای آن که زنده باشند نیاز دارند درون سلول های سایر جانوران و انسان وارد شوند و امکانات حیاتی این سلول ها را در اختیار خود بگیرند. به عبارت دیگر ویروس ها فاقد اجزا مورد نیاز برای زنده بودن هستند و قبل از این که وارد سلول هدف خود شوند هیچ علامتی از زنده بودن را از خود نشان نمی دهند و کاملا مرده به نظر می رسند. غذایی مصرف نمی کنند، تنفس انجام نمی دهند و تقسیم سلولی نیز ندارند. تنها اعضایی که در پیکره ی آن ها وجود دارد چند لایه دیواره ی محافظ است که یک قطعه ماده وراثتی مانند DNA یا RNA (این دو ماده در هسته سلول ها وجود دارند و مسئول کنترل عملکرد سلول هستند) را درون خود پنهان کرده اند. در زیر تصویری از یک ویروس را مشاهده می کنید.

همانطور که می بینید به نسبت باکتری ساختار بسیار ساده تری دارد. همین ساختار ساده برای ویروس هم مزیت است و هم نقطه ضعف.

از یک جهت چنین ساختاری باعث می شود که آنتی بیوتیک برروی ویروس اثری نداشته باشد. همانطور که ذکر شد آنتی بیوتیک ها برروی سلول های زنده تاثیر دارند و ویروس تقریبا نشانه ای از حیات از خود بروز نمی دهد. پس چرک خشک کن ها برروی ویروس بی تاثیر هستند.

از سمت دیگر این ساختار ساده باعث می شود که ویروس ها در برابر عوامل محیطی بسیار حساس و آسیب پذیر باشند. اکثر ویروس ها نسبت به خشکی و دمای بالا حساس هستند و بسیار سریع تر از باکتری ها از بین می روند. دلیل این امر این است که ویروس ها توانایی جنگیدن با شرایط محیطی را ندارند و نمی توانند رطوبت را درون جسم خود حفظ کنند.

به همین دلیل ساختار پیکر ویروس هم مزیت است هم نقطه ضعف.

سوال دیگر که ممکن است مطرح شود این است که اگر آنتی بیوتیک ها تاثیری بر ویروس ندارند پس چرا در بیماری های ویروسی تجویز می شوند؟

پاسخ این است که برای جلوگیری از عملکرد باکتری های فرصت طلب تجویز می شوند. در هنگام بیماری های ویروسی، سیستم ایمنی بدن به شدت درگیر و مشغول می شود. سایر باکتری ها از این فرصت استفاده می کنند و شروع به رشد، تکثیر و همکاری در ایجاد بیماری می کنند. علت تجویز آنتی بیوتیک ها جلوگیری از رشد این باکتری های فرصت طلب و ایجاد بیماری های ثانویه است.

پس در مقابل ویروس ها چه کاری از دست ما برمی آید؟

همانطور که در بالا اشاره کردیم ویروس ها برای شروع فعالیت خود باید به سلول هدف خود بچسبند و آن را آلوده کنند که در مورد ویروس کرونا سلول هدف سلول های ریه هستند. روند حمله ی ویروس به سلول ها را می توان به دو بخش خارج سلول و داخل سولول تقسیم کرد. آنچه که در داخل سلول اتفاق می افتد و تغییراتی که درون سلول را به استعمار ویروس در می آورد در حیطه ی علم پزشکی و متخصصان است و از عهده ی این یادداشت خارج است. اما اتفاقاتی که در بیرون سلول می افتند نکته ی کلیدی در مورد پیشگیری از انتقال ویروس است.

اگر به تصویر ویروسی شماتیکی که در بالا آورده شده است با دقت نگاه کنید متوجه برآمدگی های زیادی خواهید شد که از سطح گرد ویروس بیرون زده اند و سرتاسر اطراف آن را پوشانده اند. این اجسام برآمده همان آنتی ژن ها هستند. آنتی ژن ها سلاح هایی هستند که ویروس از آن ها برای حمله به سلول استفاده می کند. ویروس با استفاده از آنتی ژن ها به سطح سلول می چسبد و پس از آن اقدام به آلوده کردن سلول هدف خود می کند. در واقع اگر ما بتوانیم آنتی ژن ها را از بین ببریم ویروس خلع سلاح خواهد شد و حتی اگر هنوز سالم باشد نمی تواند هیچ سلولی را آلوده کند. و این دقیقا همان کاری است که ضدعفونی کننده ها و محلول های گندزدا انجام می دهند.

در واقع هنگامی که ما از ضدعفونی کننده های توصیه شده توسط وزارت بهداشت استفاده می کنیم اولین اتفاقی که می افتد از کار افتادن همین آنتی ژن های سطح ویروس است. چرا که نسبت به شرایط محیطی و pH و برخی حلال ها بسیار حساس هستند. و در قدم بعدی در صورت ضد عفونی درست ممکن است موفق شویم خود ویروس را از بین ببریم. اما همین از کار افتادن گیرنده های سطحی نقش بسیاری در جلوگیری از بیماری زایی ویروس دارند.

سیستم ایمنی بدن نیز در اولین تلاش خود اقدام به از کار انداختن این گیرنده ها می کند و ما با رژیم غذایی مناسب و استفاده از میوه و سبزی می توانیم سیستم ایمنی خود را تقویت کنیم.

از چه ضدعفونی کننده ای استفاده کنیم؟

برای ضدعفونی کردن دست ها بهترین انتخاب شست و شوی دست ها به مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون است.در صورت در دسترس نبودن استفاده از ژل ها و اسپری های ضدعفونی کننده طبق توصیه سازنده و در صورت عدم دسترسی استفاده از الکل اتیلیک ۷۰ درصد.

نکات استفاده از الکل: الکل می تواند منجر به خشک شدن پوست دست و در صورت استفاده روی سطوح منجر به ترک خوردن برخی پلاستیک ها شود. برای جلوگیری از ترک خوردن دست ها می توان الکل اتیلیک را با مقدار بسیار کمی گلیسیرین مخلوط کرد.

الکل ماده ای قابلا اشتعال است. استفاده از آن در مقدار زیاد و سطوح وسیع بدون تهویه مناسب می تواند منجر به تجمع بخار الکل و آتش سوزی شود پس بهتر است برای ضد عفونی سطوح کوچک مورد استفاده قرار گیرد.درصد الکل نباید کمتر از ۷۰% باشد.

برای ضدعفونی سطوح وسیع می توان از اسپری رقیق شده وایتکس استفاده کرد. سفید کننده های موجد در بازار عمدتا ۵% هستند و می توان آن ها را طبق فرمول زیر رقیق کرد.

وایتکس را می توان به نسبت ۱ به ۹۹ تا ۱ به ۴۹ رقیق کرد. ترکیب ۱ سی سی وایتکس با ۴۹ سی سی آب جوشیده سرد شده می تواند به اندازه کافی قوی و موثر باشد. برای این منظور می توان یک لیوان آب سرد شده سرخالی را با یک درب وایتکس سرخالی مخلوط کرد.

نکات استفاده از وایتکس: وایتکس را با آب سرد مخلوط کنید. ترکیب آن با آب گرم تاثیر آن را از بین می برد.

در محیطی دارای تهویه از وایتکس استفاده کنید.

هرگز مارک های مختلف وایتکس را با هم مخلوط نکیند چرا که هر کارخانه فرمول منحصر به فردی برای ساخت سفید کننده دارد و این کار می تواند خطرناک باشد.

آیا ترکیب الکل سفید یا زرد با وایتکس موثر است؟

ترکیب الکل با وایتکس منجر به بی اثر شدن هر دو ماده خواهد شد و با انجام این کار شما به ماده ای دست پیدا خواهید کرد که هیچ تاثیر ضدعفونی کننده ای ندارد.

آیا ترکیب الکل زرد با مواد اسیدی خاصیت سمی آن را از بین می بر؟

دیده شده برخی افراد چنین اقدامی را انجام می دهند به این امید که تاثیر الکل زرد یا متانول را خنثی کنند. باید گفت این کار تاثیری در از بین بردن سمیت متانول ندارد و تنها رنگ آن را سفید می کند علاوه بر این که خاصیت ضد عفونی کنندگی هر دو ماده را کاهش می دهد. اگر دسترسی به الکل اتیلیک ندارید بهتر است از محلول رقیق شده وایتکس با رقت مناسب استفاده کنید.

محلول های گند زدا باید به صورت روزانه تهیه شوند. کارایی محلول بعد از ۲۴ ساعت کاهش می یابد.

آیا خوردن الکل تاثیری در بهبود کرونا دارد؟

تاثیر الکل به عنوان یک ضدعفونی کننده در پیشگیری از انتقال کرونا به وسیله سطوح می باشد و خوردن آن تاثیری بر کرونا ندارد. مضاف بر این اخیرا مسمویت های ناشی از متانول سفید شده بسیار افزایش یافته است.

از کدام دستکش استفاده کنیم؟

در حال حاضر ۴ نوع دستکش یکبار مصرف در دسترس هستند.

دستکش های لاتکس که می توان تا ۱۶ ساعت از آن ها استفاده کرد و قابلیت ضدعفونی با اتانول را دارند.

دستکش های نیتریل که با رنگ آبی شناخته می شوند. تا ۸ ساعت قابل استفاده هستند و می توان آن ها را با اتانول ضدعفونی کرد.

دستکش های وینیل که بی رنگ هستند و احتمال نفوذ ویروس در آن ها یک سوم است و نباید آن ها را با اتانول ضدعفونی کرد چون امکان نفوذ در آن ها افزایش می یابد.

دستکش های نایلونی که مقاومت خوبی در مقابل ویروس ندارند و آن ها را نیز نباید با اتانلو ضدعفونی کرد چون امکان عبور ویروس افزایش می یابد و برای محافظت در برابر ویروس چندان توصیه نمی شوند.

در چه زمانی باید از دستکش استفاده کرد؟

استفاده از دستکش به عنوان یک روش حفاظت فردی بوده و می تواند مفید باشد. اما در صورتی که دست دارای زخم یا جراحت باشد حتما باید از دستکش استفاده کرد.

آیا استفاده از ماسک ضروی است؟

استفاده از ماسک یک اقدام خفاظت فردی بوده و می تواند مفید باشد. در صورتی که علائم مشابه سرماخوردگی دارید استفاده از ماسک می تواند جلوی انتقال بیماری به سایر افراد را بگیرد. همچنین در صورتی که به هر دلیل مدت زمان زیادی با افراد مختلف در تماس هستید حتما از ماسک استفاده کنید.

ماسک های یک لایه و دو لایه نمی توانند جلوی ویروس را بگیرند.ماسک های سه لایه ممکن است تا حدی بتوانند مفید باشند. اما ماسک ایده آل برای افرادی که در معرض خطر قرار دارند ماسک هایی استفاده کنند که بتوانند ۹۵% اجرام را مهار کنند که بسته به محیط کاری می توان انواع معمولی یا مقاوم در برار مایعات یا روغن آن ها را مورد استفاده قرار داد.

رعایت فاصله با فرد بیمار و عدم لمس چشم ها، بینی و دهان می تواند تا اندازه بسیار زیادی در پیشگیری موثر باشد.

آیا می توان ماسک را شست یا بخار داد و مجددا مورد استفاده قرار داد؟

به طور معمول این کار را نمی توان در مورد ماسک های یکبار مصرف انجام داد. چرا که بخار آب باعث نابودی ویروس نمی شود. البته در صورتی که ماسک قابل شست و شو و چند بار مصرف باشد ممکن است بتوان آن استفاده مجدد کرد. اما حتما باید در هنگام خشک کردن در محیط خشک، پاکیزه با تهویه مناسب قرار گیرد و در هنگام نگهداری درون کاغذی تمیز که امکان عبور هوارا داشته باشد نگهداری شود.

آیا استفاده از فندکی که برروی آن قطعه ای فلز نصب شده می تواند جلوی انتقال کرونا را بگیرد؟

ویروس ها در دمای ۶۰ تا ۹۰ درجه سانتی گراد از بین می روند و امکان ایجاد این دما و گداخته کردن فلز برروی فندک وجود ندارد. در نتیجه شعله فندک آن هم در مدت چند ثانیه منجر به از بین رفتن ویروس نمی شود.

آیا کسانی که یک بار کرونا گرفته و بهبود یافته اند نسبت به آن واکسینه هستند؟

خیر. این افرار نسبت به این بیماری ناگیرایی و مصونیت ندارند و اگر رعایت نکنند ممکن است دوباره مبتلا شوند.

آیا مصرف آب زیاد باعث کاهش احتمال انتقال بیماری می شود؟

مصرف آب هرچند بسیار خوب است و می تواند باعث روان شدن مخاط تنفسی و تسریع دفع ویروس شود اما باید به اندازه باشد و نباید در مصرف آب زیاده روی کرد چرا که زیاده روی در هرکاری صحیح نیست. توصیه می شود به اندازه و در هنگام تشنگی آب بنوشید و همچنین برای تامین ویتامین بدن از آب میوه ها استفاده کنید.

آیا مصرف میوه و ویتامین می تواند مفید باشد؟

مصرف میوه و سبزی می تواند به تامین ویتامین و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار کمک کننده باشد. پس توصیه می شود مصرف میوه ها و سبزیجات را در برنامه غذایی خود بگنجانید. البته نیازی به زیاده روی نیست و روزانه یک یا دو عدد میوه کافی است.

اگر فردی درگیر بیماری کرونا شده می تواند مقدار بیشتری میوه یا آب میوه استفاده کند تا بهبودی سریع تر حاصل شود. همچنین استفاده از ترکیب آب، عسل و آبلیمو در افراد بیماری می تواند کمک کننده باشد.

آیا کرونا از طریف حیوانات خانگی و اهلی منتقل می شود؟

این مورد تا کنون اثبات نشده و نیازی به سخت گیری و رفتار وسواس گونه یا رها کردن حیوانات نیست. تنها به شرایط سلامت و بهداشت حیوان اهلی خود اهمیت بدهید و پس از نوازش و تماس با حیوان خانگی دستان خود را بشویید.

در مورد حیوانات وحشی نیاز به احتیاط بیشتری است و باید زمان تماس را کاهش داد و حتما بلافاصله دست ها را شست.

آیا حمام آب گرم و تعریق می توان ویروس را از بین ببرد؟

ویروس در دمای ۶۰ تا ۹۰ درجه غیر فعال می شود و امکان ندارد بتوان چنین دمایی را در هنگام استحمام تحمل کرد. اما استحمام می تواند به رعایت بهداشت و پیشگیری کمک کند.