زهرا نصیری

سال ۹۰ تا ۹۱ همزمان با شروع هدفمندی یارانه‌ها بود که اداره استاندارد استان اصفهان با اجرای طرحی با عنوان کنترل وزن بسته بندی از بین یک هزار نوع محصول وزنی و حجمی مختلف، ازانواع محصولات لبنی گرفته تا کنسرو شده وآرد و غیره مورد را مورد بازرسی و تست قرار داد. در مرحله اول این طرح این نتیجه به دست آمد که از بین ۱۲۰ نوع محصول ۹۰ درصد از این محصولات دارای وزن کم هستند و در کل ۳۰ درصد محصولات کارخانه‌ای مطابق استانداردهای وزن درج شده بر روی پاکت می‌باشند. در این بررسی‌ها همچنین روشن شد که بیشتر محصولات لبنی و کنسروی و حتی برخی محصولات فله‌ای از میزان وزن ذکر شده برخوردار نبودند و به نوعی تولید کنندگان کم فروشی کردند. درسری دوم این بازرسی‌ها از ۱۰۰ نوع محصول دیگر که ارزیابی به عمل آمد چنین یافت شد که اختلاف وزن درج شده بر بدنه محصولات تا میزان ۴۰ درصد کاهش یافته و این به معنی وجود نظارت‌هایی بود که در بازار وجود داشت.

تخلفات شرکت‌های برون استانی

به گفته رییس اداره اندازه شناسی و وسایل آزمایشگاهی اداره استاندارد استان اصفهان در آن زمان وقتی میزان تخلفات را به کارخانجات داخل استان گوشزد کردیم همگی به رفع آن اقدام کردند، اما کار از آنجا سخت می‌شد که کارخانجات بیرون استان برای رفع این تخلفات گوش شنوایی نداشتند وحتی اقدام به جبهه گیری می‌کردند، تا جایی که خود اداره استاندارد هم از ما خواست تا برخی اقلام را تست نکنیم. اما حجم مالی این پروژه و همچنین خواست برخی از مسئولان باعث شد تا از آن سال به بعد این طرح ملقی گردد وکسی دیگر پیگیر این نشود که کدام کارخانه تولیدی در حال ارائه محصولاتی تقلبی وکم فروشی به بازار است. در این میان بی رغبتی مدیران و مسئولان کشوری و استانی هم مزید بر این علت شد که طرح راستی آزمایی محصولات مصرفی بازارملقی شود و راه باز بماند برای افراد متخلف که نه تنها خودشان اقدام به اعمال ناشایاست کنند بلکه جاده را برای بروز انواع تخلفات دیگران نیز هموار نمایند. شاهد این ادعاها هم آمار بی حد و حصری است که هر روز از رسانه‌های مختلف مبنی بر ورود لوازم آلوده، قاچاق، فاسد شده و تقلبی به مردم مخابره می‌شود.

عدم اجرای قانون بسته بندی درکشور  

به گفته این کارشناس اوزان و مقیاس، واحد بسته بندی در کشور ما به درستی و خوب اجرا نمی‌شود، باید همانظور که برای اسکناس و پول واحد پول مشخص داریم، برای بسته بندی هم واحد مشخص داشته باشیم. مثلاوزن یک قوطی رب گوجه فرنگی که یک کیلو و ۷۸۰ گرم در بازار است، با قیمت‌های متفاوتی به مردم عرضه می‌شود در میان وزن و قیمت‌ها نشان دهنده این است که جنس مقرون به صرفه برای مردم جنس با قیمت بالاتر است زیرا ازحجم رب بیشتری برخوردار است و این بازی‌هایی که متاسفانه بعد از هدفمندی یارانه‌ها برای واحدهای بسته بندی و اندازه گیری رخ داد (به جای واحد کیلو گرم (si) دربسته بندی‌ها از واحد پوند (۹۰۰ گرم- ۴۵۰ گرم) که یک محاسبه گر خارجی است استفاده شد) این یعنی یک کلاه بزرگ بر سر مردم. به گفته کارشناس کالیبراسیون اداره استاندارد اصفهان تا زمانی که واحد بسته بندی و اندازه شناسی به همان روال سابق برنگردد وروند قانونی به خود نگیرد جنسی که به دست مصرف کننده می‌رسد به صورت قانونی و درست نخواهد بود. البته این موضوع شامل امکانات دولتی ازجمله کنتورهای آب، برق، گازهم می‌شود که باید بحث اوزان و مقیاس‌ها در آن‌ها رعایت شود یا در مورد کارت‌های بانکی، کارت اتوبوس و یا کارت شارژهای موبایل که باید ببینیم میزان محدویت های علمی و مالی برای این گونه دستگاهها چگونه است.

کم فروشی تناژی شرکت‌های آرد

به گفته کارشناس اداره استاندارد، البته نظارت‌هایی هم که در یک طرح پژوهشی برروی کارخانه‌های آرد استان و عمده فروشان اصفهان انجام شد نتیجه کلی چنین بدست آمد که درتمامی کارخانه‌های آرد استان به جزیکی، روزانه اقدام به کم فروشی حداقل ۳ تن و نیم کیلو می‌کردند که متاسفانه در آن زمان هم با گزارش‌های ارجاع شده اقدام مناسبی برای این کار انجام نشد و معلوم هم نیست از آن پس این‌ها با مردم چه کرده‌اند. حمید رضا امینی، با اشاره به اینکه اگرجنسی در بازار ذکم شود احتمال کم فروشی در آن بیشتر می‌شود به این مسئله نیز اشاره کرد البته مردم اصفهان به دلیل پایبندی به رسوم دیمی و مذهبی کمتربه این مسائل پرداخته‌اند و می‌توان گفت که تقلب و کم فروشی دربازارهای این شهردرصد پایینی داردو اگر موردی هم باشد از طریق کارخانجات صورت می یگرد. محور سؤالات ما با کارشناس اداره استاندارد البته به سمت چگونگی ارزیابی ونظارت بر ترازوهای اصناف و سوپر مارکت ها نیز رفت و ایشان در جواب ازنظارت ۱۰ تا ۱۲ هزارصنف در سال گذشته خبر داد و به این موضوع اشاره کرد که ۷ تا ۱۰ درصد از این اصناف که ترازوهایشان مورد ارزیابی قرار گرفت یا دچار کم فروشی بودند و یا زیاد فروشی که هم خریدار و هم فروشنده در این میان ضرر می‌کردند.

وی ازنظارت برترازوهای صنف طلا فروش تا قصابی‌ها، میادین میوه و تره و بار و باسکول خبر داد و بیان داشت: صنف قصاب‌ها و گوشت فروشی‌ها کمترین همکاری را با این اداره دارند و متاسفانه بیشترین عدم انطباق‌های استاندارد، در میان اصناف نیزدرترازوهای این صنف مشاهده می‌شود. طلافروشی‌ها نیزمانند قصابی‌ها، همکاری خوبی با استاندارد اصفهان ندارند.

واحدهای صنفی همکاری نمی‌کنند

امینی اشاره کرد: عدم همکاری واحدهای صنفی و پرداخت هزینه‌های آزمون ترازوها باعث می‌شود تا استاندارد استان هر دو سال یک بار توانایی بررسی ترازوها را داشته باشد. این در حالی است که باید هرسال یک مرتبه ترازوها بازرسی شوند. اما واحدهایی که با استاندارد همکاری می‌کنند در ۹۰ درصد موارد، ترازوها را بعد از فرصت تعیین شده و ۱۰ درصد دیگر نیز در دفعه دوم بازرسی استاندارد سازی می‌کنند. وی از اولویت نظارت برمیوه فروشی‌ها، مرغ وماهی فروشی‌ها، سوپر مارکت ها، آجیل فروشی‌ها، خوارو بار فروشی‌ها و لبنیات فروشی‌ها به دلیل حساسیت دقت و درستی ترازو سخن گفت و تاکید کرد: ترازوهای تعاونی‌های مصرف، فروشگاه‌های کوثر، هایپرمارکت ها و سیتی سنتر نیز مورد ارزیابی قرارگرفت. کارشناس اداره استاندارد، به همکاری ۶۰ درصدی اصناف استان با اداره استاندارد اصفهان اشاره و عنوان می‌کند: اتاق اصناف و اتحادیه‌ها همکاری خوبی با ما دارند. در ۴۰ درصد موارد واحدهای صنفی همکاری ندارند که از این واحدها، حدود ۲۵ درصد اجازه آزمون نمی‌دهند و در ۱۵ درصد موارد نیز واحد صنفی هزینه آزمون را پرداخت نمی‌کنند. آمارها نشان می‌دهد در استان اصفهان حدود ۲۵ هزار مورد است که برای سنجش سبک و ترازوهای اصناف مانند ترازوهای مرغی و دیجیتالی و باسکول‌های متحرک میادین میوه و تره‌بار، خوار و بار فروشی‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، و باسکول‌های کامیون کش باید حداقل یکسال زمان صرف شود تا بتوان فهمید که چه میزان از این ترازوها استاندارد هستند چه میزان ترازوی کم فروش!

چشم بادامی‌ها وترازوهای بی کیفیت!

دراین میان می‌توان علت عمده ترازوی غیراستاندارد را مربوط به ترازوهای بی کیفیت چینی دانست زیرااصناف به دلیل قیمت پایین‌تر، اقدام به خرید این ترازوها می‌کنند غافل از اینکه این ترازوها نهایت یک سال و نیم کارایی دارند و بعد از آن خراب می‌شوند که در موارد اینچنینی واحدهای صنفی باید نسبت به تعویض ترازو اقدام کنند. این کارشناس استاندارد به بررسی حدود هشت هزار ترازو در نیمه نخست سال اشاره و عنوان می‌کند: پیش بینی می‌کنیم تا پایان سال ۱۵ هزار ترازو را در کل استان استاندارد سنجی کنیم. وی به جابه جایی سالیانه ۴۰ میلیون تن بار از استان اشاره کرد و گفت: به دلیل جایگاه ویژه اصفهان در این حوزه بررسی باسکول‌های کامیون کش نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا بسیاری از کامیونها که بار را اندازه گیری می‌کنند برای اینکه میزان بار خود را درپلیس راه‌ها کمتر از حد معمول نشان دهند اقدام به درج پایین بار در فاکتورباسکول می‌کنند که این تخلف بوده و با آن برخورد قانونی می‌شود. کارشناس استاندارد استان به آزمون شدن هزار و ۶۸۵ باسکول در سال گذشته اشاره و عنوان می‌کند: از این تعداد، ‌۴۸۶ مورد معادل ۲۹ درصد باسکول مردود شد. امسال نیز ۱۳۰۰ کامیون کش مورد ارزیابی قرار گرفت که در برخی از آن‌ها اختلاف بار با فاکتورها وجود داشت. وی هزینه آزمون ترازوها را ۹ هزار تومان عنوان می‌کند و می‌گوید: ترازوهای طلافروشی‌ها نیز پنج هزار تومان هزینه دارد.