مظفر حاجیان

به گزارش پایگاه خبری ربیع، سی ام ذی القعده سال ۲۲۰ ه ق مصادف با سالروز شهادت امام محمد تقی علیه السلام است که به دستور معتصم و به دست همسر ایشان، ام الفضل دختر مامون عباسی اتفاق افتاد شهادت آن امام همام را به محضرحضرت ولی عصر (عج) و همه مسلمانان تسلیت عرض می کنیم و بهمین مناسبت به مبارزات فرهنگی ایشان اشاره ای می نمائیم. پیامبر اکرم (ص) در آخرین دقایق عمر شریفشان روایتی فرمودند که خمیر مایه و اصل اساسی دین و سبب پایداری مسلمان و محافظ واقعی دین است ایشان فرمودند: انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی من دو چیز گرانبها را بین شما به ودیعه می گذارم یکی کتاب خدا و دیگر عترت و اهلبیت منند و در ادامه فرمودند تا زمانیکه به این دو تمسک جویید در صراط مستقیم هستید و مادامیکه از یکی از این دو فاصله گرفتید در انحراف قرار گرفته اید این سخن هشدار پیامبر (ص) است به مسلمانان در طول زمان که باید مراقب باشند راه نجات تمسک به این دو است در واقع این فرمایش نوعی پیشگیری امت از انحراف است چراکه خطر انحراف فکری همیشه تهدید کننده جوامع بوده و خواهد بود، به ویژه اگر در مسائل اعتقادی باشد. به همین جهت پیامبر اکرم (ص) هنگام رحلت، کتاب و عترت را میزان و ملاک عقیده صحیح معرفی فرمودند. امّا متأسفانه همیشه در بین مسلمانان و شیعیان عدّه ای گرفتار افراط و عدّه ای دیگر درگیر تفریط بوده و هستند.

«محمد بن سنان» از جمله کسانی است که در محبّت اهل بیت (ع) زیاده روی می کرد، بدین جهت برخی از علمای رجال او را به «غلو» متهم می کنند. وی می گوید: روزی محضر امام جواد (ع) نشسته بودم و مسائلی از جمله اختلافات شیعیان را مطرح می کردم.

امام فرمودند: ای محمّد! خداوند قبل از هر چیز نور پیامبر (ص)، علی و فاطمه (ع) را خلق کرد. سپس اشیاء و موجودات دیگر را آفرید و طاعت اهل بیت (ع) را بر آنان واجب فرمود و امور آن ها را در اختیار اهل بیت (ع) قرار داد، بنابراین فقط آنان حق دارند چیزی را حلال و چیزی را حرام کنند و حلال و حرام ایشان نیز به اذن و اراده خداوند است.

ای محمد! دین همین است: کسانی که جلوتر بروند (افراط نمایند) منحرف شده اند و کسانی که عقب بمانند (تفریط کنند) پایمال و ضایع خواهند شد. تن‌ها راه نجات همراهی با اهل بیت (ع) است و تو نیز باید همین راه را طی کنی.

امامان معصوم (ع) هر یک کم و بیش در زمان امامت خویش با انحرافات فکری و عقیدتی درگیر بودند. در دوران امامت امام نهم بعضی از انحرافات عقیدتی مطرح بود که ریشه در دوران های قبل داشت، ولی آن بزرگوار به مناسبت هایی با این انحرافات برخورد می کرد و با اعلام موضع خویش، نظر حق و درست را بیان می نمود و مردم را از باورهای ناصحیح و غلط باز می داشت.

امام جواد (ع) در برابر فرقه هایی که در آن دوران وجود داشتند، شیعیان را راهنمایی می کردند. یکی از این فرقه ها «اهل حدیث» بودند که مجسّمی مذهب بوده و خدا را جسم می پنداشتند. امام درباره آن ها به شیعیان می فرمود: شما اجازه ندارید پشت سر هر کسی که خدا را جسم می داند، نماز بگذارید و به او زکات بدهید. امام (ع) با فرقه هایی همچون «واقفیه» و «زیدیه» به شدت به مبارزه پرداختند و مردم راازعقاید انحرافی آنان مطلع نمودند و خطر انحراف را از جلو راه امت بر داشتند.

آن امام همام مناظره های زیادی داشتند که راز وجودی آن مناظرات این بود که از یک طرف امامت او به خاطر کمی سن برای بسیاری از شیعیان کاملاً ثابت نشده بود، از این رو برای اطمینان خاطر و به عنوان آزمایش، سؤالات فراوانی از آن حضرت می کردند. امام نهم علیه السلام درطول مدت امامت با تمام سختی ها و مشکلات با انحرافات مقابله کرد و در راه هدایت مسلمانان از هیچ کوششی فروگذاری نکرد و ناملایمات را با سعه صدر تحمل کرد. ایشان در مدت امامت همواره مردم را به علم آموزی و پیروی از دین مبین اسلام دعوت می کرد و همزمان در مناظره های بسیاری که با حضور حاکمان و دانشمندان که برای تفرقه افکنی و تردید در اعتقاد شیعیان برگزار می کرد شرکت داشت و با دانش و آگاهی هیچ یک از پرسش ها را بی پاسخ نمی گذاشت. عملکرد و اثبات توانمندی امام علیه السلام در مناظرات باعث شد امامت امام هادی (ع) که در کودکی به امامت رسید، مشکلی ایجاد نشود و برای همه روشن شده بود که خردسالی مانع منصب امامت نمی شود. یکی از شیوه های مبارزات فرهنگی جوادالائمه به عنوان پاسدار حریم وحی برخورد و جلو گیری ازتفسیرهای نابجا و غیر عقلانی آیات قرآن است.

از آنجا که در تاریخ امامان شیعه (علیهم السلام) برای نخستین بار، شخصی در خردسالی به مقام امامت می رسید، طبیعی بود چنین امر بی سابقه ای با محوریت اساسی ترین مسأله مورد اختلاف بین امامت با دستگاه خلافت جور، واکنش هایی را در پی داشته باشد، از این رو، پیشوای نهم (ع) با درک عمیق از شرایط سیاسی فرهنگی جامعه و ترفندهای مأمون و توطئه های دشمنان امامت، فعالیت های سیاسی فرهنگی خویش را در هدایت شیعیان و نقش بر آب کردن توطئه های دشمنان در محورهایی چون تصریح بر امامت، آشکار کردن علم و دانش خدادادی خویش، ابراز کرامت، اتخاذ موضع منفی در برابر دستگاه خلافت، سیاستگزاری و رهبری شیعیان، مبارزه با جریان ها و مسلک های انحرافی و تربیت شاگردان مبرز و بزرگ سامان دادند. امروز با وجود رسانه های زیادی که در جهت انحراف اعتقادی فعالیت دارند، مبارزه با این انحرافات از ضروریات است که باید مورد توجه علما و دانشمندان مسلمان قرار گیرد و از فرصت ها برای نقش برآب کردن تهاجم بی رحمانه دشمنان بهره گیری صورت گیرد.

امام جواد (ع) در طول دوران پربرکت امامت خویش هم چنان به مبارزه فرهنگی ادامه داد تا این که در آخر ذی القعده سال ۲۲۰ هـ. ق توسط همسرش ام الفضل (دختر مأمون) به دستور معتصم (هشتمین خلیفه عباسی) با انگور زهرآلود مسموم شدو به شهادت رسید.

مظفر حاجیان