مظفر حاجیان

به گزارش پایگاه خبری ربیع، امام علی ابن ابی طالب علیه السلام در نامه ۲۷ که به محمد بن ابی بکر مرقوم فرموده اند به زهد به عنوان یکی از جمله مبانی مهم اقتصاد مقاومتی در ساختار اقتصادی اشاره فرموده اند: «واعلموا عبادالله أن المتقین ذهبوا بعاجل الدنیا و آجل الآخره فشارکوا أهل الدنیا فی دنیاهم ولم یشارکوا أهل الدنیا فی آخرتهم» در این قسمت امام أهل دنیا و آخرت را در استفاده از دنیا شریک می دانند ولی برای أهل آخرت یک ویژگی قائل می شوند وآن استفاده اهل آخرت از نعمات الهی در آخرت است. این ویژگی همان نظام ساختاری دین است که در قرآن نیز به آن با جمله «لاتنس نصیبک من الدنیا» آنهم بعد از إشاره به آخرت پرداخته شده است.

امام پس از این جملات می فرمایند: «سکنوا الدنیا بأفضل ماسکنت و اکلوها بأفضل ما أکلت فحظوا من الدنیا بما حظی به المترفون و أخذوامنها ماأخذه الجبابره المتکبرون» این جملات امام نیاز انسان های مؤمن به رفاه را مورد تأکید قرار می دهد کما اینکه امام سجاد علبه السلام نیز در دعای خود به درگاه الهی میفرمایند: «اللهم أسئلک الرفاهیه فی المعیشه» لذا دولت های اسلامی باید به رفاه و معیشت انسان های دین دار توجه نمایند. لذا اقتصاد مقاومتی هیچ مناسبتی با ریاضت اقتصادی ندارد. اما در ادامه امام می فرمایند: «ثم انقلبوا عنها بالزاد المبلغ والمتجر الرابح أصابوا لذهالزهد الدنیا فی دنیاهم» امام در اینجا نقش اساسی زهد را بیان نموده‌اند چراکه میفرمایند گرچه أهل دنیا و آخرت در دنیا شریکند اما اهل آخرت با زهد در دنیا همان دنیای زودگذر را مایه تجارت پرسود خود قرار می دهند.

اما زهد چیست؟ چگونه می توان زهد را با این جملات جمع کرد؟ امام در خطبه ۸۱ می فرمایند: «أیها الناس الزهاده قصرالأمل و الشکر عندالنعم والتورع عندالمحارم» آرزوی دست یافتنی وشکر نعمات الهی و دوری از گناهان مصادیق زهد است لذا با توجه به دیگر آموزه های اسلامی می توان زهد را بی میلی به دنیا دانست نه فقر. لذا در اقتصاد مقاومتی یکی از پایه‌های اساسی در کنار ایجاد رفاه اقتصادی ایجاد روحیه و فرهنگ دنیاگریزی است.

البته منظور از دنیا گریزی بی میل شدن به دنیا و تجملات آن است و این با وظیفه دولت در ایجاد رفاه قابل جمع است زیرا رفاه اقتصادی تجمل گرایی و به دست آوردن مظاهر دنیا به هر قیمتی نیست بلکه برخورداری از امکانات مناسب برای زندگی است. لذا با گسترش فرهنگ زهد می توان در مقابل بحران های اقتصادی مقاومت کرد چرا که انسان زاهد چون آرزوهای بلند ندارد به آنچه اکنون می تواند برسد راضی است وچون شاکر است از نعمات الهی درست استفاده می کند و چون اهل معصیت نیست برای به دست آوردن رفاه هر حرامی مانند مخالفت با امام زمان خویش را مرتکب نمی شود.

 از مهمترین شاخصه‌های اقتصاد مقاومتی اقتدار حاکمیتی علی الخصوص در حیطه های نظامی است امام علی علیه السلام در نامه ۵۱ نهج البلاغه خطاب به یکی از کارگزا ان اقتصادی خود که عازم منطقه‌ای برای جمع آوری خراج و مالیات است می نویسند: «لاتمسن مآل أحد من الناس مصل و لا معاهد إلا أن تجدوا فرسا أو سلاحا یعدی به علب اهل الإسلام، فإنه لاینبغی للمسلم أن یدع ذلک فی أیدی أعداءالإسلام فیکون شوکه علیه» در این فراز امام دستور می دهند به اموال هیچ کس از مردم دست نزنید چه مسلمان و چه ذمی که درپناه اسلام زندگی می کند مگر تجهیزات نظامی که با آن بتواند به مسلمانان یورش برد.

این جمله امام وقتی زیباتر می شود که ایشان می فرماید شایسته نیست مسلمان اسب و سلاح را در دست دشمن واگذارد تا سبب نیرومندی آنان علیه اسلام شود. این توصیه ها آنهم به کارگزار اقتصادی اهمیت اقتدار دولت اسلامی را در مراودات اقتصادی دو چندان می کند. در دنیای کنونی اقتدار دولت اسلامی می تواند از فکر دشمن برای یورش به کشور اسلامی و به تبع آن مشکلات اقتصادی در حال جنگ و پس از آن جلوگیری نماید. علاوه بر این در دادوستد اقتصادی نیز قرارداد هایی همچون رژی و ترکمانچای را بر کشور تحمیل نمی کند.

مظفر حاجیان