مظفر حاجیان

به گزارش پایگاه خبری ربیع، فردا دوازدهم بهمن ماه سالروز بازگشت امام (ره) به کشور است، دوران تبعید به سر رسید و امام عزیز به جمع ملتی که برای ورود و دیدنش لحظه شماری می‌کردند بر می‌گردد و هدایت و رهبری مردم را از نزدیک و در میان خود مردم به دست می‌گیرد و پس از ده روز پیروزی ملتی بزرگ به رهبری بزرگمردی فراموش نشدنی رقم می‌خورد! آری، بهمن ماه پیروزی انقلاب اسلامی است انقلابی که توانست کاخ ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی را ویران کند و ملتی را از ستم حکام مستبد برهاند و اسلامی را که محبوس و مهجورشده بود زنده کند، وقتی انسان با واژه انقلاب اسلامی مواجه می‌شود و می‌خواهد این انقلاب و عظمتش را بفهمد و بررسی کند اولین نکته مهمی که در ذهن جلوه می‌کند و بفکرش می افتد اینست که این انقلاب با فکر و تدبیر چه کسی متولد شده است؟ چه شخصیتی بوده که توانسته یک حکومت با آن قدرت و پشتیبانانی که داشته است را واژگون کند؟ چون این روزها یادآور دوران مبارزات و به ثمر نشستن آن در سال ۵۷ است هرچند به اجمال و کوتاه برخی از ویژگی‌های شخصیتی بنیانگذار جمهوری اسلامی را در ابعاد مختلف یادآور می‌شویم آنچه می‌تواند چراغ راهی باشد تا این انقلاب به سر منزل مقصودی که هدف اصلی آن بوده و هست برسد در بخش اول ویژگی‌های فردی امام، وقت شناسی و نظم در امور از ویژگی‌های بارز، زیبا و پر اهمیت شخصیت فردی آن عزیز سفر کرده است. از آنجایی که انسان موجودی است با گرایش‌های گوناگون و این گرایش‌ها در جامعه بشری در تصادم و ناسازگاری‌اند، آنچه می‌تواند انسان را از این تنش نجات بخشد، وفاداری و عمل به قانون و ارج نهادن به حقوق دیگران است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «أفضَلُ الأدَب أن یقف الإنسان عندَ حَدِّهِ ولا یتعدّی قدره»؛ برترین ادب آن است که انسان بر حدّ خویش بایستد و از اندازه خود فراتر نرود.

امام خمینی (س) ساعات شبانه روز خود را تقسیم بندی کرده بودند و ساعت عبادت، استراحت، مطالعه، رفت و آمد و… ایشان مشخص بود و این تقسیم و برنامه ریزی، مبنای تنظیم برنامه خانواده امام نیز شده بود. توجه در رفتار و عملکرد امام، نشان می‌دهد که ایشان در تمام امور، بسیار به رعایت نظم مقیّد بودند و با نظم و برنامه خاصِّ از پیش معیّن شده، کارهای خود را انجام می‌دادند. ذکر چند خاطره در این زمینه، خالی از لطف نیست: زمانی که ایشان برای وضو گرفتن (تجدید وضو) از اتاق مطالعه بیرون می‌آمدند، خدمتکار متوجه می‌شد که وقت طبخ برنج است و (اگر ناهار برنج داشتند) به آشپزخانه رفته و اجاق را روشن می‌کرد؛ یعنی ساعت وضو گرفتن امام نیز وقت مشخصی داشته است. [برداشت‌هایی از سیره امام خمینی (س)، ج ۲، ص ۴]

ایشان حتی برای زمان‌های کوتاه قبل از شام یا ناهار یا قبل از اخبار، برنامه داشتند تا مبادا این زمان به بطالت بگذرد. نقل شده است: زمانی امام را برای صرف شام صدا زدند، ایشان فرمودند: «هنوز ده دقیقه به وقت شام مانده». [همان ص ۹] این مسأله بیانگر آن است که نظم امام در دیگران و امور خانه، تأثیرگذار بوده است.

اما بارزترین ویژگی شخصیتی امام خمینی قدس سره، ساده زیستی است.

اگر به مجموعه فرمایشات معمار و بنیانگذار انقلاب اسلامی نگاهی داشته باشیم خواهیم یافت که حضرتشان بر مشی ساده زیستی مسئولان تاکید زیادی داشتند و نگاه به زندگی ایشام همین شیوه را بیان می‌دارد امام در اوج سادگی و بسیار زاهدانه زندگی می‌کردند و این روش امام الگویی عملی برای خیلی هاشد بویژه شخصیت‌های برجسته انقلاب و بسیار زیاد از شهدای عزیز به امامشان اقتدا کردند و ساده زیستی را مشی خود قرار دادند. این روش زندگی از امامان معصوم گرفته شده است شیوه زندگی امامان شیعه (ع) این بود که اسیر دنیا و دلبسه به آن نبودند و در هر وضعی، این روحیه را با کمال قدرت حفظ نموده و با این حال از مواهب دنیا استفاده می‌کردند. رسول خدا (ص) فرمودند: «طوبی لمَن أسلَم وَکانَ عیشُه کفافاً»؛ خوشا به حال کسی که اسلام را بپذیرد و زندگی او به قدر کفاف باشد. امام نیز از این حالت روحی مستثنی نبود و این گونه زندگی کردن، با روح او و پدرانش عجین شده بود. هیچ گاه از سطح کم‌ترین فرد جامعه بالا نیامد و حتی حاضر نشد در گرمای طاقت فرسای نجف، پنکه‌ای بخرد و یا شب‌ها برای استراحت به منطقه خنک‌تری؛ مانند کوفه برود. امام، حتی در پاریس نیز، با وجود سرمای هوا و کهولت سنّشان، دستور دادند وسایل گرمازای منزل مسکونی‌شان را خاموش کنند تا با مردم ایران که در زمستان ۵۷ به علت کمبود نفت در مضیقه بودند و سرما را تحمل می‌کردند، همدردی کنند. زهد و سادگی امام، یادآور زهد و سادگی انبیای سلف صالح بود و همه را متحیر کرده بود. نکته مهم این بود که امام می‌توانست در بهترین شرایط، به لحاظ مادی، زندگی کند اما ساده می زیست. اگر کسی از تمکن مالی برخوردار نباشد و ساده زندگی کند، ارزش نیست؛ زیرا سادگی بر او تحمیل شده است. لذا بعضی، سادگی را نشأت گرفته از فقر می‌دانند و معتقدند: کسی که ندارد، ساده زندگی می‌کند. ولی میان فقر و سادگی تفاوت وجود دارد؛ سادگی، بر فقرا، تحمیل شده است اما ساده زیست ها، سادگی را خود انتخاب کرده‌اند؛ با آن که ممکن است از تمکن مالی هم برخوردار باشند و این، یک ارزش است. این سادگی در زندگی امام و اطرافیان ایشان، قابل مشاهده بود. ایشان نه تنها از تجملات بیزار بودند، بلکه از امور غیر تجملی هم دوری می‌کردند.

البته سادگی جزء خصایص حضرت امام بود و هیچ حادثه‌ای باعث نمی‌شد تا این خصیصه جای خود را به چیز دیگری بدهد. ایشان حتی پس از پیروزی انقلاب و ورود به خاک میهن و در اوج احساسات مردم، سادگی خود را حفظ کردند و از بسیاری از تجملات دوری کردند. امام (س)، حتی مراسم تشریفات ورود به میهن را نیز اجازه ندادند و فرمودند: مگر می‌خواهند کورش را وارد ایران کنند… یک طلبه از ایران خارج شده و همان طلبه به ایران باز می‌گردد. من می‌خواهم میان امتم باشم و همراه آنان بروم و لو پایمال شوم. امام در زندگی خود با الگوگیری از بانوی بزرگ اسلام، همواره ساده زیستی را؛ برای خود، مردم و مسئولین، مورد تأکید قرار داده و ترجیح می‌دادند در اتاقشان، به جای فرش، موکت پهن باشد و اغلب با مخالفت اطرافیان (به جز افراد خانواده) روبرو می‌شدند.

البته اگر بخواهیم نمونه‌هایی از این قبیل را بیان کنیم بسیارند که اگر توفیق بود در آینده به آن خواهیم پرداخت اما آنچه مهم است اینکه با برنامه حضرت امام (ره) حتی یک لحظه از عمر هدر نمی‌رود و همه اوقات مفید استفاده می‌شود.

مظفر حاجیان