عبور از حصار شایعات
یکی از بزرگترین آفتهای فضای مجازی، شایعات بیاساس و انتشار اخبار دروغ است.
به گزارش پایگاه خبری ربیع، یکی از بزرگترین آفتهای فضای مجازی، شایعات بیاساس و انتشار اخبار دروغ است. به جرئت میتوان گفت این روزها تعداد اخبار جعلی صدها برابر اخبار واقعی است. هرچند این اخبار معمولا ضرر آنچنانی ندارند و خیلی زود هم تکذیب میشوند، اما بعضی از آنها چنان عواقب هولناکی دارند که اگر فکری نشود، میتواند موجب اتفاقات ناگوار شود؛ برای نمونه یکی از داغترین اخبار این روزهای کشور، ماجرای فساد چند نفر از اعضای شورای شهر بابل است. هرچند هنوز جزئیات دقیقی از این خبر از طریق مراجع قانونی اعلام نشده است، اما به دلیل حساسیت ماجرا همچنان در صدر اخبار قرار دارد.
همین فضا هم شرایطی را برای شایعهسازان به وجود آورده است تا با طرح شایعات عجیب و غریب بتوانند به اصطلاح از آب گلآلود ماهی بگیرند. در این میان انتشار عکس عامل اصلی این اتفاق، مشکلات فراوانی را برای یک شهروند بیگناه به وجود آورد. از آنجا که عنوان شده عامل اصلی ماجرای بابل، یک خانم عکاس بوده است، شیطنت یا دشمنی عدهای باعث انتشار عکس یکی از داوران خوشنام کاراته ایران، که اتفاقا ساکن بابل و عکاس است، به جای عامل اصلی شد. هرچند انگیزههای این اتفاق همچنان مبهم است، اما آنچه رخ داده، فقط نمونه کوچکی از بیاخلاقیهای این روزهای فضای مجازی است. شاید اگر هر شخص دیگری جای این داور کاراته کشورمان بود، به این راحتیها نمیتوانست فشار حاصل از این ماجرا را تحمل کند و اتفاقات تلختری رقم میخورد.
اینکه چرا تا این حد مردم به شایعات علاقه دارند، دلایل بسیاری دارد؛ اما مهمترین دلیلی که کارشناسان از آن به عنوان انگیزه اصلی اشتیاق مردم به شایعه نام میبرند، جذابیت بیشتر اخبار دروغ نسبت به اخبار واقعی است. طرح شایعات و اخبار جعلی به گونهای است که دست روی نقاط ضعف شناختی انسانها میگذارد.
ذهن ما تعصبات شناختی خاصی دارد؛ پردازش اطلاعات بدون تفکر منطقی درباره آنها منجر به تصمیمات آنی در بسیاری از زمینهها میشود. ما گذشته را بهتر از آنچه بوده است تصور میکنیم؛ چیزهایی را که بیشتر تکرار شوند، بیشتر باور میکنیم و اجازه میدهیم اتفاقات جدید رنگ تازهای به خاطرات گذشته ما بدهند؛ اما بخش عمدهای از علاقه ما به اخبار دروغ از تعصب ما به عقاید قدیمیمان ناشی میشود. بسیاری از افراد چیزی را که بهدرستی آن شک داشته باشند، با دیگران به اشتراک نمیگذارند؛ بنابراین میتوان گفت یک شایعه در صورتی انتشار بیشتری خواهد یافت که باعث شود فرد با خودش بگوید بله، درست به نظر میرسد.
متأسفانه ما تمایل شدیدی داریم هر خبر جدیدی را با چیزهایی که از قبل آنها را درست میدانیم، مطابقت دهیم. این کار میتواند باعث شود مثلا شواهد مبنی بر تغییرات آب و هوایی را مردود بدانیم و به دنبال یافتن اطلاعاتی باشیم که ایده گرمشدن زمین را به اتفاقات عجیب و غریب و دستهای پشت پرده ربط میدهد.
چه میتوان کرد؟
پرسش مهمی که در این میان مطرح میشود این است که در برابر این حجم از اخبار دروغ و شایعات چه کاری میتوان انجام داد. مهمترین راه برای حل این معضل بزرگ برخلاف تصور راهی بسیار ساده است. کافی است ما هر خبری را که در شبکههای مجازی دریافت میکنیم در گام اول باور و البته بازنشر نکنیم. خیلی راحت با یک جستوجوی ساده میان خبرگزاریهای معتبر میتوان پی برد که خبری که برای ما ارسال شده، واقعی است با نه.
در خبرگزاریها، نشریات و رسانههای معتبر افراد زیادی وجود دارند که کارشان تأیید صحت اخبار است. یک خبر برای اینکه در یک خبرگزاری یا یک روزنامه منتشر شود، مراحل مختلفی را طی میکند و حداقل به تأیید چندین نفر از افراد باتجربه میرسد؛ به همین دلیل امکان اینکه اخبار جعلی در این زمینه انتشار یابد، کم است؛ حتی اگر خبری هم به طور اتفاقی از سوی این رسانهها منتشر شود که دقیق نباشد، خیلی زود آن خبر تکذیب و دستکم جلوی گسترش با روشهای مختلف گرفته میشود.
پس اگر میخواهید جزو افراد زودباور و طعمه جذابی برای منتشرکنندگان اخبار جعلی نباشید، سادهترین روش همین دنبالکردن اخبار از طریق رسانههای معتبر است.