به گزارش پایگاه خبری ربیع، امروزه کمتر عرصه­ ای را می ­توان یافت که به گونه ­ای از انگاره­ های فکری، فلسفی و فرهنگی و نیز فرآورده­ های تمدن غرب تأثیر نپذیرفته باشد. همان­گونه که بیان شد، با این که آثار مثبت تمدن را نمی­ توان به طور کامل نفی کرد، به نظر می­ رسد بازخوانی ریشه ­ها و نتایج رفتار تمدنی غرب در مواجهه با سایر تمدن­ ها و همچنین پرداختن به پژوهش ­های انتقادی محققان غربی در حوزه ­های مختلف، برای تنویر افکار فرهیختگان و علاق­مندان به حوزه شناخت فرهنگ غرب، بسیار مفید و راه­گشا باشد. در نگاه اندیشمندان و متفکران جهان اسلام به ویژه رهبر معظم انقلاب، در این مسیر ما نباید از همان انگیزه و الگوی مستشرقان و نهادها و سازمان­های غربی پیروی کنیم؛ بلکه باید با درک کامل آفت های شرق­ شناسی، در یک جایگاه عالی­تر علمی و تجربی و در چارچوب یک معرفت شناسی نوین، تعریف شده و دنبال شود.

لذا برای آشنایی و نوع مواجهه با غرب در قرون اخیر را می ­توان در چهار دوره مختلف احصاء کرد:

دوره اول، «دوره شیفتگی درباره غرب» است که از اواسط قرن نوزدهم شروع شده و تا انقلاب مشروطه و جنگ جهانی اول و انقلاب روسیه ادامه یافت.

دوره دوم، «فریفتگی نسبت به غرب» است که با سقوط قاجار و سلطنت پهلوی و گرایش ویژه و سریع غرب شروع می­شود و این فریفتگی، از ابعاد متنوع دست راستی و چپی با گرایشات لیبرالی و سوسیالیستی برخوردار بوده است.

مرحله سوم، «دوره وادادگی(بازندگی) نسبت به غرب» است و ایران کاملا خود را در دام غرب و در دو قطب به اصطلاح غرب و شرق آن جای داده است.

دوره چهارم، با سقوط رژیم سلطنتی پهلوی و با پیروزی انقلاب اسلامی، سپس با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و وارد آمدن ضربه­ های سخت به ایدئولوژی­هایی غربی در بازتولید بحران معنا، در کنار ظهور بحران­ های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در غرب آغاز شد. این دوره را می ­توان «دوره آشفتگی» نسبت به فرهنگ خود و فرهنگ غرب نام نهاد؛ بر این اساس این رویکرد، شناخت فرهنگ و تمدن غرب در ایران در این مرحله واقع شده است و تلاش می ­شود تا خطوط شناخت صحیح غرب را یافته و چارچوب نظری صحیح را با توجه به حقائق درونی و معارف اسلامی و انسانی(وضعیت مطلوب) و وقایع و واقعیت­ های عینی تاریخی و یافته ­های علمی و پژوهشی(وضع موجود) بنا نهاد.

آغاز مرحله انقلاب فرهنگی با  بازشناسی فرهنگ غرب

در اندیشه رهبر معظم انقلاب این نکته حائز اهمیت است که، بدون آشنایی با اندیشه و تفکر فلسفی یک ملّت، نمی توان به درستی نسبت خود را با آن فرهنگ و تمدّن دریافت، لذا ایشان نه تنها در مطالعات شخصی و بیانات عمومی این رویکرد را اتخاذ نموده ­اند، بلکه در سیاست ­های فکری و مدیریتی نیز این نوع تفکر عمیق را توصیه فرموده ­اند.

غلبه و تهاجم فرهنگی زمانی بستر مناسب خود را پیدا می کند که انسان ها به ظواهر تمدّن های دیگران بسنده کرده، از اندیشه و تفکر در اعماق مبانی فکری و فلسفی آن ها غفلت نمایند. به عبارت دیگر، غلبه ظاهربینی و ظاهراندیشی، دل آدمیان را به پوسته و قشر ظاهری تمدّن ملل دیگر مشغول کرده و فرصت نفوذ به لایه های زیرین و مبانی اعتقادی و فکری آن فرهنگ را سلب می کند. نکته اساسی در همین جا نهفته است؛ زیرا موفقیت عمده غرب و اندیشه غرب گرایی در نتیجه غفلت و بی توجهی و نگرش سطحی دیگران به آن فرهنگ است. غرب از تمدّن هایی که مبانی فکری و فلسفی آنان را به زیر سؤال برده و فرهنگ غربی را به چالش جدی وادار کند در هراس است. به همین دلیل، فرصت بروز و ظهور تفکرات مقابل را نمی دهد و با هزاران دسیسه و نیرنگ به مقابله با آنان برمی خیزد.(۱)

در نگاه مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی ایران سرآغاز رویارویی واقعی و جدی تمدن و فرهنگ رقیب(فرهنگ ناب اسلامی و ایرانی) در برابر تفکر غربی است. لذا با شروع انقلاب اسلامی تیغ تیز نقد و بررسی تفکر اسلامی متوجه مبانی فکری و فلسفی غرب شده است؛ چیزی که غرب به شدت از آن گریزان بوده و تلاش می کند ملل دیگر را به ظواهر مشغول نماید.
بنابراین، حیات حقیقی ما در این است که مبانی فکری غرب را بررسی کرده و با آگاهی از معتقدات آنان، از غوطه ور شدن در ظاهربینی نجات یابیم.

(۱) غفاری، ابوالحسن. ۱۳۸۹٫ آشنایی با مبانی فکری و فلسفی فرهنگ غرب، مجله معرفت، شماره ۷۲٫