به گزارش پایگاه خبری ربیع، شفافیت داروی شفا بخش جامعه است. اگر آمور به تمامه شفاف شود دیگر فضای مجازی نمی تواند یکه تازی کند و افکار و اندیشه های مردم را تخریب کند؟ نمی تواند با دروغپردازی امید مردم را به یاس بکشاند! نمی تواند افکار را متزلزل کند و مردم را دچار سر در گمی کند؟ خوشبختانه اخیرا دو فوریتی شفافیت قوای ۳ گانه در مجلس مصوب شد و می رود که پس از چند دهه شفافیت وارد میدان شود و به نگرانیها هر چند با تاخیر و البته قطعا در اجرا نیز با مشکلات خاص خودش آرامش ایجاد کند. در این شماره با توجه به اهمیت موضوع فرایش های مقام معظم رهبری را مرور می کنیم:
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای روز دوشنبه (۹۷/۷/۲۳) در ابتدای جلسهٔ درس خارج فقه، فرازی از نامهٔ حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) خطاب به مسئولان و فرماندهان نظامی را خواندند و این نامه را به‌مثابهٔ دستورالعملی برای همهٔ مدیران نظام اسلامی دانستند. در فرازی از این نامه، موضوع شفافیت مسئولان مطرح شده است: «اَلا وَ اِنَّ لَکُم عِندِی اَن لَا اَحتَجِبَنَّ دُونَکُم سِرّاً اِلّا فی حَرب»، «بدانید حقّ شما بر من است که چیزی را از شما جز اسرار جنگ پنهان ندارم». این موضوع مورد استقبال گستردهٔ رسانه‌ها قرار گرفت؛ هرچند پیش از این نیز بارها ابعاد مختلف «شفافیت» در بیانات رهبر انقلاب اسلامی مورد توجه و تأکید قرار گرفته بود. این یادداشت تلاش می‌کند سابقهٔ این بحث در بیانات رهبر حکیم انقلاب اسلامی را مرور کند.
حال ببینیم معنای شفافیت در نگاه رهبری چیست؟ معنای شفافیت این است که «مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به‌طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد.»(۱۳۸۸/۰۶/۲۹)
سرچشمهٔ دستور شفافیت، اسلام است. کسانی که ادعا می‌کنند ما هرچه حرف خوب است از غربی‌ها یاد گرفته‌ایم، این‌ها قرآن و معارف اسلامی را مطالعه نکرده‌اند. (۰۳/۰۷/۱۳۹۷) امیرالمؤمنین به فرماندار خود -مالک اشتر- چنین دستور می‌دهد که «هرگاه رعیّت گمان ستمی بر تو ببرد آشکارا عذرت را به آنان ارائه کن، و به اظهار عذر، گمان‌های آنان را از خود بگردان.»(نهج البلاغه، نامه ۵۳) این دستور عام و فراگیر است که حضرت در جایی دیگر قیدی برای آن بیان می‌کنند و در نامه به امیران سپاه خود می‌گویند که «حق شما بر من این است که امری را از شما پنهان ندارم مگر مواردی که مربوط به اسرار جنگ است.»(۱۳۹۲/۱۱/۱۹)
اگر مسائل نظامی در ملأ عام گفته شود، دشمن نیز از آن مطلع می‌شود و در آن صورت بر ضد اسلام استفاده خواهد کرد
بیان شفاف مواضع سیاسی مهم‌ترین رویکردی است که انقلاب اسلامی بدان عامل است و مسئولان باید مواضع انقلاب را شفاف بگویند. امام خمینی (رحمه‌الله) در حرکت خود با هیچ‌کس رودربایستی نداشت و صریح و شفاف موضع خود را اعلام می‌کرد. امام گفت سلطنت موروثی باید برود؛ حرف خود را صریح می‌گفت. «اصول انقلاب، مبانی انقلاب، ارزش‌های انقلاب، به‌شکل صریح و شفّاف مورد تکیه باید قرار بگیرد. همچنان‌که امام بزرگوار این‌جور بود؛ امام از اوّلِ شروع نهضت، همهٔ حرف خود را صریح، بدون ابهام بیان کرد.»(همان) «در مقابل مخالفان، در مقابل دوستان، در مقابل دشمنان، مواضع جمهوری اسلامی باید مواضع شفّافی باشد.»(۹) نه‌تنها در بیان مواضع باید شفاف بود بلکه در مواردی که باعث پدیداری شک و شبهه می‌شود باید در مرزبندی با دشمنان دین و انقلاب نیز شفاف بود. «اسلام می‌گوید با دشمنانِ متعرض بایستی با قدرت برخورد کرد؛ باید مرزبندی روشن و شفاف با آن‌ها به وجود آورد.»(۱۳۸۹/۰۴/۰۵) «اگر کسی مرزبندی شفاف نمی‌کند، قدرِ خودش را کاهش می‌دهد؛ اگر گرایش پیدا می‌کند، از دائره خارج می‌شود.»(۱۳۸۹/۰۴/۰۲)
اگر در اموری که به زندگی مردم مربوط می‌شود شفافیت از سوی دولتمردان صورت پذیرد، جلوی بسیاری از بدگمانی‌ها و اختلاف‌ها را خواهد گرفت. شفافیت، اعتماد مردم به حکومت را افزایش می‌دهد. در این رویکرد مردم جدای از حکومت نیستند؛ همه‌چیز با آن‌ها در میان گذاشته خواهد شد؛ «هم به مردم اطّلاع‌رسانی کنید، خبر دهید و پیشرفت‌ها را بگویید؛ هم اگر واقعاً موانعی وجود دارد، آن‌ها را هم شفّاف با مردم در میان بگذارید.»(۱۳۸۱/۰۶/۰۴) مردم باید بدانند مشکلات کشور چیست که در این صورت بتوانند در حل مشکلات به دولت کمک کنند؛ «با مردم حرف بزنید، مسائل را به مردم بگویید، بگویید که دشمن می‌خواهد از رخنهٔ اقتصادی استفاده کند، بگویید البته ما مشکلات اقتصادی‌ای داریم، دشمن می‌خواهد از این استفاده کند، ما نخواهیم گذاشت و به کمک شما احتیاج داریم.» (۱۳۹۷/۰۴/۲۴)
البته اگراطلاعات اقتصادی کشور شفاف باشد، فرصت سوءاستفاده‌ها بسته خواهد شد. «اگر چنانچه وضع اجتماع، وضع اقتصادی کشور مثل یک خانهٔ بی درودروازه‌ای بود که هر که خواست آمد، هرجور خواست عمل کرد، هرچه خواست برد، خورد، خب معلوم است، انسانِ نجیبِ شایستهٔ متینی که می‌خواهد از راه حلال ارتزاق کند، طبعاً جلو نمی‌آید. شفاف‌سازی، شرط اصلی این فسادستیزی است؛ باید شفاف‌سازی بشود.»(۱۳۹۲/۱۲/۲۰) «بایستی فعالان بخش خصوصی بدانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری کجاهاست، کدام‌هاست؛ همه مطلع باشند، استفاده‌های ویژه‌خوارانه نشود. محصور بودن اطلاعات، محدود بودن اطلاعات به بعضی از افراد، دون بعضی، موجب ویژه‌خواری‌های عجیبی می‌شود که گاهی ثروت‌های بادآوردهٔ یک‌شبه را برای افرادی که سوءاستفاده‌چی هستند، فراهم می‌کند؛ به‌خاطر اینکه اطلاع دارند که بناست فلان کالا بیاید، فلان کالا تولید بشود، فلان کالا جلویش گرفته بشود، قیمت فلان کالا بالا برود یا پایین بیاید، یا فلان قانون تصویب بشود. این‌هایی که مطلعند، سوءاستفاده می‌کنند. اطلاعات باید عمومی بشود. باید شفاف‌سازی اطلاعات صورت بگیرد.» (۱۳۹۰/۰۵/۲۶)
بنابراین شفافیت مسئولان در نظام اسلامی از مسائل ضروری است که اسلام دستور داده است و محدودهٔ آن نیز به غیر موارد نظامی و امنیتی، شامل همهٔ مسائل مرتبط با مردم می‌شود. این مسئله که بیانگر جایگاه مردم در نظام اسلامی و نوع رابطهٔ مسئولان با مردم است، مطالبهٔ رهبر انقلاب اسلامی از مسئولان قوا و دیگر کارگزاران نظام است تا از این رهگذر بتوان به یکی از ابعاد الگوی شایستهٔ دولت اسلامی دست یافت و این نگاه رهبری می طلبد که طرح شفافیت قوای سه گانه به سرعت و دقت مصوب و جهت اقدام ابلاغ گردد.