برجام، رفع نگرانی و آرامش منطقه
« برجام، رفع نگرانی و آرامش منطقه » عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم قاسم غفوری است که میتوانید آن را در ادامه بخوانید:
به گزارش پایگاه خبری ربیع، تقریبا یک ماه دیگر سومین سالگرد اجرایی شدن برجام به پایان میرسد. ۲۶ دی ماه ۱۳۹۴ بود که تیم هسته ای و گروه ۱+۵ از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خبر دادند و تاکید کردند که دورانی جدید در نظام بین الملل آغاز خواهد شد که اساس آن را تعهدپذیری ایران و ۱+۵ به عنوان الگویی جهانی برای تعاملات بین المللی تشکیل میدهد. اکنون در حالی سومین سال این توافق به پایان میرسد که واژگانی قابل توجه در باب برجام به گوش میرسد. برخی تاکید دارند که برجام بدعهدی آمریکا را به جهان نشان داد و برخی میگویند با برجام دیگر کسی نگران فعالیت هستهای ایران نیست و برخی نیز میگویند برجام سرمایه صلح و آرامش در منطقه است.
این مفاهیم هر چند در جای خود میتواند قابل توجه باشد اما چند سوال اساسی مطرح است که پاسخگویی به آنها میتواند افقی روشن از برجام را پیش روی همگان قرار دهد.
نخستین سوال آن است که هدف از برجام چه بوده است؟ چنانکه تیم هسته ای و دولتمردان در دولت یازدهم و دوازدهم تاکید داشته اند هدف از برجام برداشتن تمام تحریمهای بوده است و اصلا اساس مذاکرات بر مبنای اقتصاد بوده است. حال این سوال مطرح است که این اصل تا چه میزان محقق شده است.؟
هر چند برخی از آمارها نشان میدهد که برخی لغو تحریمها در ابتدای اجرای برجام صورت گرفته و توافقنامههایی میان ایران و شرکتهای اروپایی امضا شده اما در نهایت طرفهای غربی از اجرای تعهدات اقتصادی و مالی خود خودداری کرده چنانکه آقای سیف رئیس بانک مرکزی در آمریکا رسما اعلام کرد دستاوردهای برجام تقریبا صفر بوده است. اخیرا نیز آقای عراقچی معاون وزیر امور خارجه تاکید کرده اند که در صورت عدم اجرایی شدن سیستم مالی میان ایران و اروپا عملا برجام هیچ فایده ای ندارد. براین اساس میتوان گفت که با هدفی که برای برجام در نظر گرفته شده بود عملا آن نتایج به دست نیامده و موضوع مشخص شدن بدعهدی آمریکا را نمیتوان دستاورد قابل توجه برجام دانست.
نکته دوم این سوال است که چه کسانی از فعالیت هسته ای ایران هراس داشتهاند و پس از برجام اینها رفتاری داشته اند. مروری بر فعالیتهای هستهای ایران نشان میدهد که تنها چند کشور اروپایی و آمریکا و البته رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی تحت سلطه آمریکا از فعالیت هستهای ایران ابراز نارضایتی میکردند.
اکنون پس از گذشت ۳ سال از برجام رفتار این مخالفان نشان میدهد که آمریکا و اروپا همچنان همان نگاه منفی را در قبال هسته ای ایران دارند چنانکه اوباما نیز در روزهای پایانی دولتش تحریمهای ۱۰ ساله ایران را تهدید کرد و پس از آن نیز آمریکا و اروپا بر سر کلید واژه تاکید دارند. باید برنامه ای برای فعالیتهای هسته ای ایران پس از محدودیتهای ۱۰ ساله داشت که نتیجه آن برچیدن تمام فعالیت هسته ای ایران باشد، باید توان موشکی ایران را حذف و نیز ایران فعالیت منطقه ای اش متوقف شود. نوع عملکرد کشورهای غربی نشان میدهد که ادعاهای هستهای آنها همچنان پابرجاست و برجام تغییری در آن ایجاد نکرده است و همچنان خواستار محرومیت کامل هسته ای ایران هستند.
سومین نکته آنکه جمله برجام سرمایه صلح و آرامش منطقه است چگونه محقق شده است و این صلح و آرامش چیست؟ برای پاسخ به این پرسش بررسی عوامل ناآرامی و بحران در منطقه ضروری است. با مروری بر تحولات منطقه میتوان دریافت که عوامل تهدید در منطقه در چند عنصر خلاصه میشود رژیم صهیونیستی، رژیم سعودی، تروریسم و رقابت تسلیحاتی آمریکا در منطقه ریشه اصلی بحرانهای منطقه هستند.
حال این سوال مطرح است که برجام چه تاثیری در رفتار آنها داشته است؟ رژیم صهیونیستی همچنان به نظامیگری و تهدید علیه منطقه ادامه میدهد که تحرکات نظامی این رژیم علیه فلسطین، لبنان و سوریه نمونه آشکار این رفتار است در قبال جمهوری اسلامی ایران نیز که صهیونیستها از هیچ اقدامی فروگذار نیستند چنانکه اخیرا نتانیاهو ادعا کرده برای حفظ منافع خود حتی به جنگ درون ایران میپردازیم. وی همچنین از فعال شدن گسترده جاسوسان این رژیم در ایران سخن گفته است.
سعودی نیز همچون رژیم صهیونیستی از یک سو کشتار گسترده در بحرین و یمن را صورت میدهد و در قبال ایران نیز دیگر اقدامی نمانده که صورت نداده باشد از کشتار حجاج ایرانی در فاجعه منا آن هم چند ماه پس از امضاء برجام در سال ۱۳۹۴ گرفته تا قطع روابط سیاسی، از تهدید نظامی و امنیتی گرفته تا حمایت از گروه تروریستی منافقین را در کارنامه سعودی میتوان مشاهده کرد.
در حوزه تروریسم نیز که در سالهای اخیر گروههای تروریستی در خاک ایران و منطقه فعالیتهای متعددی داشته اند که البته با ناکامیهای بسیاری همراه بوده است. رقابت تسلیحاتی در منطقه با محوریت تحرکات آمریکا نیز از زمان برجام تاکنون چند برابر شده است چنانکه هر روز اخباری از قراردادهای نظامی میان آمریکا و کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی منتشر میشود. آمریکا عملا منطقه را به انبار باروت مبدل کرده است در حالی که یک ادعا را نیز سرمیدهند و آن اینکه گزینه نظامی در قبال ایران روی میز است.
در این میان یک اصل اساسی مطرح است و آن اینکه جهانیان اذعان دارند که عامل مقابله کننده با تهدیدات سعودی، رژیم صهیونیستی، تروریسم و تحرکات نظامی آمریکا، در اصل توان نظامی ایران است. جهانیان اذعان دارند که اگر قدرت موشکی و دفاعی ایران نبود تاکنون تهدیدات نظامی و تروریستی علیه ایران عملی شده بود.
با توجه به آنچه ذکر شد به صراحت میتوان گفت که تمام اسناد و شواهد نشان میدهد که برجام کمکی به رفع نگرانیهای هسته ای مدعیان ضدهسته ای ایران نداشته و اهداف برجام یعنی پایان دادن به تحریمها نیز محقق نشده و صلح آرامش منطقه نیز با برجام تامین نشده بلکه این توان موشکی و دفاعی ایران بوده که این امنیت و آرامش را برقرار کرده است.
بر این اساس غرب نباید آشکار شدن بدعهدی آمریکا، رفع نگرانیها از فعالیت هسته ای ایران و صلح و آرامش منطقه را به عنوان دستاورد برجام به ایران بفروشد و در ازای آن طلب امتیاز کرده و یا آنها را برابر با اجرای تعهدات خود بداند. اجرای راهکار مالی نیز تنها بخش کوچکی از تهدیدات غرب است و اروپا باید برای مقابله با تمام تحریمهای ایران گام بردارد تا نشان دهد که ارادهای برای تحقق تعهدات خود دارد.