در آستانه ورود به ۱۳ رجب، ولادت با سعادت ملای متقیان علی علیه السلام هستیم. این روز بزرگ و با عظمت را به همه مسلمانان و به ویژه پدران عزیز و بزرگوار که این روز به نامشان نامگذاری شده است پیشاپیش تبریک و تهنیت عرض نموده، به همین مناسبت پیرامون احسان به والدین که از تاکیدات قرآنی در فرهنگ دینی اسلام است اجمالا مطالبی را بیان می کنیم.
خداوند متعال در قرآن کریم فرموده اند: وَ قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً
پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هر گاه تا تو زنده هستی هر دو یا یکی از آن دو سالخورده شوند، آنان را میازار و به درشتی خطاب مکن و با آنان به اکرام سخن بگوی.
یعنی در زمان پیری که پدر و مادر بیشترین نیاز را به فرزندان دارند نباید حتی به اندازه اف گفتن دل آنان را به درد آورد.
از این آیه و سایر آیاتی که در این باره در قرآن آمده است فهمیده می شود که چقدر احسان به والدین اهمیت دارد تا جایی که پیامبر در سفارشاتش می فرماید:
ای علی! برای نیکی به والدین، حتی مسیر دو ساله را بپیما.
همچنین آمده است که: از حضرت ابی عبد اللَّه علیه السّلام روایت شده هر گاه روز قیامت شود پرده‌ای از پرده‌های بهشت برداشته شود بوی بهشت را از پانصد سال راه بشنود هر کس که دارای شامه‌ای باشد مگر یک طایفه که نشنوند عرض کردم آنها کیستند فرمود عاق پدر و مادر. و فرمود: کمترین عاقها گفتن کلمهٔ اف باشد و اگر از آن کلمه پست‌تر کلم‌های بود خدا از آن نهی می‌کرد همچنان که خدای تعالی فرموده: «فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً»
پس مگوی مر آن دو را اف و آزارشان مده و بگوی به آنها سخنی نیکو و پسندیده و فرمود هر کس به روی پدر و مادر از روی خشم نگاه کند اگر چه پدر و مادر در حق او ستم کرده باشند خدای تعالی نماز او را قبول نمی‌کند.
و از حضرت ابی جعفر روایت شده که رسول خدا فرموده بپرهیزید از عاق پدر و مادر زیرا که بوی بهشت از هزار سال راه شنیده می‌شود و عاق والدین و قاطع رحم بوی آن را نمی‌شنوند
خلاصه کلام اینکه از آیه فوق فهمیده می شود که عباداتمان خالص برای خداوند باشد. و در هر حال و هر شرائطی که هستیم به والدینمان نیکی کنیم و حتی کمترین کلمه ای که نشانه بی احترامی باشد (که در قرآن به اف تعبییر شده است) به آنان نگوییم. و اف پایین ترین مرتبهٔ بی ادبی و بی احترامی است.
در روایتی آمده است که از رسول خدا (ص) پسیده شد یا رسول اللَّه، به که احسان کنم؟ فرمود: به مادرت، گفت سپس به که؟ فرمود: به مادرت گفت: پس از آن به که؟ فرمود: به مادرت گفت: سپس به که؟ فرمود: به پدرت.
از أبی ولّاد حنّاط (گندم فروش)، گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم از قول خدا عز و جل (۲۳ سوره اسراء): «و به والدین احسان کنید» این احسان چیست؟
فرمود: احسان این است که به خوشی با آنها یار باشی و آنها را وانداری که آنچه را نیاز دارند از تو بخواهند و اگر چه توانگر باشند (یعنی حوائج آنها را نگفته فراهم کنی) مگر نیست که خدا عز و جل می فرماید (۹۲ سوره آل عمران): «به احسان کردن نرسید تا آنکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید»(لن تنالوالبر حتی تنفقوا حتی تحبون) گوید: سپس امام صادق (ع) فرمود: و اما قول خدا عز و جل (۲۳ سوره اسراء): «اگر چنانچه یکی از آنها یا هر دو نزد تو به دوران پیری رسیدند به آنها اف مگو و با آنها درشتی مکن» یعنی اگر تو را به تنگ آوردند به آنها مگو اف و اگر تو را زدند با آنها درشتی مکن، «و به آنها با احترام سخن بگو» فرمود: یعنی اگر تو را زدند به آنها بگو: خدا شما را بیامرزاد، این است گفتار کریمانه و محترمانه، فرمود: «از روی مهربانی در برابر آنها زبونی و فروتنی کن» فرمود: یعنی چشم به آنها خیره مکن و جز با مهر و دلسوزی به آنها نگاه مینداز و آواز خود را بر آواز آنها میفراز، و دست بالای دست آنها مدار و بر آنها پیشی مگیر. و چه زیباست که از وادینمان به هر صورت و در هر زمان و مکان سپسگزاری کنیم و این سپاس همان و بالوالدین احساناست.
مظفر حاجیان